W 2023 roku przypadła sześćdziesiąta rocznica śmierci Aleksandry Piłsudskiej (1882-1963), z domu Szczerbińskiej – działaczki niepodległościowej, członkini Polskiej Organizacji Wojskowej i Polskiej Partii Socjalistycznej, odznaczonej orderami Virtuti Militari, Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Niepodległości. Aleksandra Piłsudska działała w Organizacji Bojowej PPS, była też działaczką społeczną, współpracowała ze Związkiem Strzeleckim. W czasie I wojny światowej wstąpiła do Legionów Polskich. Za działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej została aresztowana i internowana w Szczypiornie. Sejm ustanawiając rok 2023 Rokiem Aleksandry Piłsudskiej, w uchwale podkreślił zaangażowanie Aleksandry Piłsudskiej w działalność społeczną: pomoc dla sierot, organizowanie przedszkoli i szkół dla rodzin wojskowych, wsparcie najbiedniejszych i bezdomnych, tworzenie bibliotek i świetlic dla młodzieży.
Niniejsze zestawienie bibliograficzne poświęcone życiu oraz działalności niepodległościowej i społecznej Aleksandry Piłsudskiej, opracowane zostało na podstawie baz bibliotek zgromadzonych w KaRo – Katalogu Rozproszonych Bibliotek Polskich oraz baz Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu. Bibliografia gromadzi 54 opisy bibliograficzne książek i artykułów z czasopism. Adresowana jest do osób zainteresowanych biografią, działalnością patriotyczną, oświatową i społeczną Aleksandry Piłsudskiej. Książki znajdujące się w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu i jej filii oznaczone zostały sygnaturami.
Wydawnictwa zwarte :
1. Aleksandra Piłsudska (1882-1963) / Marta Sikorska. – Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2021. – 302, [1] strona : ilustracje ; 24 cm.
2. Aleksandra Piłsudska – feministka w cieniu wielkiego męża / Marta Sikorska-Kowalska // W: “Portret kobiecy” : Polki w realiach epoki. T. 2 / red. nauk. Jarosław Kita, Marta Sikorska-Kowalska.. – Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego ; Olsztyn : Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, 2014. – Strony 73-86
3. Aleksandra Piłsudska : komendantka wywiadu kobiecego / Roman Halny [pseud.]. – Warszawa : “Universum”, [1934]. – 63, [1] s. ; 16 cm.
4. Aleksandra Piłsudska (1882-1963) : szkic do emigracyjnej biografii / Marta Sikorska-Kowalska (Uniwersytet Łódzki) // W: Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej : Paryż, Londyn, Monachium, Nowy Jork. T. 3, Wybitne postaci kobiece / pod redakcją Anny Janickiej, Ewy Rogalewskiej, Violetty Wejs-Milewskiej. – Białystok : Uniwersytet w Białymstoku ; Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej, 2021. – S. 233-252
5. Drogi Polek do niepodległości / Iwona Dadej, Piotr Abryszeński. – Sulejówek: : Muzeum Józefa Piłsudskiego ; [Warszawa] : Fundacja “Polska Debatuje”, 2019.. – 32 strony : ilustracje (w tym kolorowe) ; 24 cm.
6. Działalność oświatowa i zawodowa małżonek prezydentów i premierów II Rzeczypospolitej pod zaborami i w okresie międzywojennym / Milena Kredzińska (Uniwersytet Wrocławski) // W: (Nie)zależne państwo, społeczeństwo, (nie)zależna kultura i edukacja / pod redakcją Barbary Techmańskiej, Małgorzaty Skotnickiej-Palki. – Kraków : [Wydawnictwo Avalon], copyright 2019. – S. 89-105
7. Karolina i Klara : medalion czasu / [scenariusz] Sebastian Frąckiewicz ; [rysunki] Anna Krztoń. – Warszawa : Fundacja Kosmos dla Dziewczynek, 2021. – 136, [2] s. : ilustracje ; 27 cm.
8. Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 : słownik biograficzny. T. 2, (1914-1921). Cz. 2 / [aut. biogramów Piotr Bauer et al. ; red. nauk. Bogusław Polak]. – Koszalin : Wydaw. Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej, 1993. – 294, [2] s. : mapy, pl., portr., err. ; 23 cm.
9. Kobieta, którą pokochał marszałek : opowieść o Oli Piłsudskiej /Katarzyna Droga. – Kraków : Znak Litera Nova, 2018. – 365, [1] s. : il. ; 21 cm.
M 055531 (Kluczbork), M 068937 (Nysa), M 217794 (Opole)
10. Kobieta, którą pokochał marszałek : opowieść o Oli Piłsudskiej /Katarzyna Droga. – Wydanie II. Kraków : Znak JednymSłowem, 2023. – 365, [3] strony : fotografie ; 21 cm.
11. Kobiety niepodległości : bohaterki, żony, powiernice /Iwona Kienzler. – Warszawa :Wydawnictwo Lira, 2018. – 313, [3] s. : il. ; 22 cm.
M 217865 (Opole)
12. Kobiety niepokorne : reformatorki – buntowniczki – rewolucjonistki / pod redakcją Izabeli Desperak i Ingi Kuźmy. – Łódź :Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016. – 326 s. : il. (w tym kolor.) ; 24 cm.
M 218753 (Opole)
13. Kobiety niepokorne : reformatorki, buntowniczki, rewolucjonistki : herstorie / pod redakcją Izabeli Desperak i Ingi Kuźmy. – Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017. – 197 stron : ilustracje ; 24 cm.
14. Kobiety z PPS (1892-1918) / Marta Sikorska-Kowalska (Instytut Historii Katedra Historii Polski XIX wieku UŁ) // W: O niepodległość i socjalizm : studia i szkice z dziejów Polskiej Partii Socjalistycznej / pod redakcją Kamila Piskały i Macieja Żuczkowskiego. – Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. – S. 127- 151
15. Memoris of Madame Pilsudski / [in collab with Jennifer Ellis]. – London: : b Hurst & Blackett, 1941. – 352 s., ., [12] s. tabl. : il. ; 22 cm.
16. Niepokorne damy : kobiety, które wywalczyły niepodległą Polskę / Kamil Janicki. – Kraków: Znak Horyzont, 2018. – 425, [2] s. : il. ; 24 cm.
M 069065 (Nysa), M 218580 (Opole)
17. Niezwykłe kobiety Drugiej Rzeczypospolitej / Jerzy Chociłowski. – Warszawa : Akurat, 2017. – 317 stron : fotografie, portrety ; 24 cm.
18. Okruchy życia intymnego w świetle listów wojennych Józefa Piłsudskiego do Aleksandry Szczerbińskiej z lat 1914-1918 / Marta Sikorska-Kowalska // W: “Prywatne światy zamknięte w listach” / redakcja naukowa Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak. – Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego ; Olsztyn : Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, 2018. – S. 103-112
19. Ola : opowieść o Aleksandrze Piłsudskiej / [scenariusz i dialogi Anna Dąb-Kostrzewska ; wstęp Konrad Kowalski ; rysunki Bartek Drejewicz]. – Warszawa : Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita, 2023. – 20 stron : fotografie, ilustracje, portret ; 30 cm.
20. „Portret kobiecy” : Polki w realiach epoki. T. 2 / redakcja naukowa Jarosław Kita, Marta Sikorska-Kowalska. Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego ; Olsztyn : Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, 2014. – 260 stron : fotografie, portrety ; 24 cm.
21. Rzeźba Balbiny Świtycz-Widackiej “Portrety sławnych Polaków” : katalog wystawy zorganizowanej w olsztyńskiej ART. Otwarcie: 18.06.1993 r. / oprac.: dr inż. Jowita Solarska, dr inż. Jerzy Miałdun. – Olsztyn – Kortowo: Akademia Rolniczo-Techniczna im. Michała Oczapowskiego, 1993. – 63 s. : il. ; 20 cm
22. Waleczne kobiety roku 1920 / Iwona Kienzler. – Warszawa : Bellona, copyright 2020. – 303, [1] strona : ilustracje, fotografie, portrety ; 22 cm.
23. Warszawskie adresy Marszałka / Lech Królikowski. – Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990. – 125 s. : faks., fot. mapy ; 14 cm
24. Wierna służba : wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910-1915 ; Służba ojczyźnie : wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1915-1918. Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2021. – 655, [1] strona : fotografie, portrety ; 24 cm.
25. Życie prywatne elit Drugiej Rzeczypospolitej / Sławomir Koper. – Warszawa : Bellona, copyright 2014. – 320 stron : ilustracje ; 21 cm.
Artykuły z czasopism :
26. Aleksandra Piłsudska i fundusz popierania walki czynnej w Polsce / Elżbieta Jakimek-Zapart // Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej. – 2008, nr 56, s. 94-98
Dostępne w Internecie: http://www.polska1918-89.pl/pdf/aleksandra-pilsudska-i-fundusz-popierania-walki-czynnej-w-polsce,5274.pdf [Dostęp: 03.10.2023 r.]
27. Aleksandra Piłsudska – towarzyszka Ola i Pani Marszałkowa. – Bibliogr. / Martyna Figiel // Poradnik Bibliotekarza. – 2023, nr 12, s, 20-26
28. Aleksandra Piłsudska z d. Szczerbińska : wspomnienie (1883-1963) / Aniela Uziembło // Gazeta Wyborcza (Wyd. zasadnicze). 0860-908X. 2007, nr 25, dod. Gazeta Stołeczna, s. 9
29. Aleksandra Piłsudska : z Suwałk do Belwederu / Małgorzata Basaj // Mówią Wieki. – 2023, nr 12, s. 40-46
30. Aleksandra Piłsudska ze Szczerbińskich 1882-1963 : (zestawienie bibliograficzne) / Monika Witkowska // Poradnik Bibliotekarza. – 2023, nr 12, s. 39-40
31. Bojowniczka jak dynamit / Marek Kozubal // Plus – Minus. – 2020, nr 17, s. 38.
32. Dlaczego kobiety nie mają swojej historii? : wspomnienia Aleksandry Piłsudskiej i ich rola w budowaniu legendy Józefa Piłsudskiego / Marta Sikorska-Kowalska ; Uniwersytet Łódzki // Forum Socjologiczne. – [T.] 7 (2016), s. 67-82
33. Kobiety – bohaterki niepodległości / Tomasz Łysiak // Sieci. – 2017, 2018, nr 44, dod. Bohaterowie Niepodległej odc. 10, I Niewiasty Pójdą z Nami – Będą Walczyć z Moskalami, s. 1-4, 6, 8, 10
34. Kobiety ojców niepodległości / Stanisław Janecki // Sieci. – 2017), nr 51/52, s. 82-84, 86
35. Kobiety w życiu Józefa Piłsudskiego / Małgorzata Gmurczyk-Wrońska // Gazeta Polska (Warszawa ; 1993). 1230-4581. 2017, nr 49, dod. 150. Rocznica Urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego, s. 32-33
36. Kobiety w życiu marszałka / Agnieszka Niemojewska // Uważam Rze : inaczej pisane. 2082-8292. 2015, nr 5, s. 62-64
Dostępne w Internecie: https://ksiazki.wp.pl/kobiety-w-zyciu-marszaka-6145960657483393a [Dostęp: 03.10.2023 r.]
37. Kochliwy jak Piłsudski / Kamil Nadolski // Newsweek Polska. – . 2019, nr 38, s. 50-53
38. Larysa i anioły / Jan Strękowski // Rzeczpospolita (Wyd. zasadnicze). 0208-9130. 2013, nr 10, s. P16-P17
39. Komendantka Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego I Brygady Legionów : Aleksandra Szczerbińska i towarzyszki broni / Marta Sikorska-Kowalska (Uniwersytet Łódzki. Wydział Filozoficzno-Historyczny. Instytut Historii. Katedra Historii Polski XIX wieku) // Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica. 0208-6050 T. 104 (2019), s. 109-124
Dostępne w Internecie: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_18778_0208-6050_104_07 [Dostęp: 03.10.2023 r.]
40. Komendantka Ola / Ewelina Burda // Tygodnik Powszechny. – 2023, nr 14, s. 54-57
41. Kto się urodził Polakiem, ten musi być patriotą / Tomasz Jamróz-Piłsudski, Piotr Wierzbicki // Głos Nauczycielski. – 2023, nr 1-2, s. 16-17
42. Miedzy prawdą a legendą o Marszałku : wspomnienia Aleksandry Piłsudskiej = Between the truth and the legend about the Marshal : memoirs of Aleksandra Piłsudska = Tarp tiesos ir legendos apie Maršalą : Aleksandros Piłsudskos „Prisiminimai“ / doc. dr Irena Fedorowicz // Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy. T. 20 (2020) s. 251-271
Dostępne w Internecie: https://snpl.lt/Rocznik/20/R.20.251-271.pdf [Dostęp: 03.10.2023 r.]
43. Między towarzyszką Olą a Marszałkową Piłsudską / Katarzyna Kucharczyk // Nowe Książki. – 2022, nr 4, s. 20-21
44. Od „Zemsty” do „Nic dwa razy” : (Patroni 2023 roku) /Jarosław Karpiński // Głos Nauczycielski. – 2023, nr 1-2, s. 18
45. Ojcowie i architekci polskiej niepodległości / z prof. Józefem Brynkusem z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, historykiem, badaczem dziejów tożsamości i świadomości historycznej Polaków i historii komunistycznej Polski, rozmawia Piotr Słabek // W: Sieci (Gdynia , 2017). – 2023, nr 45, dod. Wielcy Mężowie Niepodległości i Zapracowane Kobiety, s. 2-5
46. Ola Piłsudska, dynamit w gorsecie / Katarzyna Droga ; rozmawiała Aleksandra Suława // Polska (Metropolia Warszawska, wyd. zasadnicze). 1898-3081. 2018, nr 23, s. 31
Dostępne w Internecie: https://plus.dziennikpolski24.pl/ola-pilsudska-dynamit-w-gorsecie/ar/c1-13012172 [Dostęp: 03.10.2023 r.]
47. Patroni roku 2023 : Korfanty, Strzelecki, Fredro, Zamoyska / Lena Szatkowska // Tygodnik Płocki. – 2023, nr 117/18, s. 10
48. Piłsudski w wianuszku kobiet / Lucjan Strzyga // Polska (Metropolia Warszawska, wyd. zasadnicze). 1898-3081. 2013, nr 65, dod. Magazyn, s. 9
49. Poznajemy patronów 2023 roku i uczymy się wyszukiwać informacje – zajęcia w grupach na podstawie gotowych kart pracy / Gabriela Bonk // Biblioteka Publiczna. – 2023, nr 1, s. 9
50. Poznajemy patronów i uczymy się wyszukiwać – zajęcia z kartami pracy / Gabriela Bonk // Biblioteka w Szkole. – 2023, nr 1, s. 32
51. Przypominamy zasługi Patronki 2023 r. i jej relacje ze Związkiem : Wystawa jubileuszowa : Aleksandra Piłsudska – Honorowa Członkini ZNP //Głos Nauczycielski. – 2023, nr 25-26, s. 4
52. Romansy i awansy / Andrzej Garlicki // Polityka. – 2008, nr 3, s. 78-80
53. Romantyczne teksty w nowej odsłonie – inspiracja na Rok Aleksandra Fredry / Danuta Sroka // Biblioteka Publiczna. – 2023, nr 1, s. 4-5
54. Rysa i anioły / Jan Strękowski // Rzeczpospolita (Wyd. zasadnicze). – 2013, nr 10, s. P16-P17.
55. Towarzyszka „Ola” : działalność niepodległościowa Aleksandry Piłsudskiej / Ilona Zaleska ; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu // Niepodległość i Pamięć : czasopismo muzealno-historyczne. 1427-1443. R. 25, nr 3 (2018), s. 95-121
56. Towarzyszka Ola z PPS / TR / Tadeusz Rapała // Dziennik Trybuna. – 2023, nr 70/72, s. 13
57. Wybitni, zasłużeni, upamiętnieni / Jarosław Karpiński // Głos Nauczycielski. – 2022, nr 35, s. 17
58. Wystrzałowa towarzyszka Ola /Ewa Milczarek // Polityka. – 2019, nr 45, s. 64-66
59. Zanim została żoną marszałka / Jerzy Mikke // Tygodnik Solidarność. – 1998, nr 2, s. 14-15
60. Życie, miłość i walka Aleksandry Piłsudskiej w świetle jej wspomnień / Grażyna Schlender (Archiwum Państwowe w Kaliszu) // Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. 1426-6547. Nr 19 (2019), s. 124-139
Elżbieta Trojan – Opolskie Centrum Edukacji. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu
Aktualizacja : styczeń 2024 r.
