Cisza w wychowaniu

Problematyka ciszy pojawia się często w  filozofii, muzyce, literaturze, malarstwie. Na gruncie pedagogiki zagadnienie to  jest mało znane. Cisza jest przestrzenią, w której dokonuje się refleksja, akt poznania samego siebie i przemiana wewnętrzna. Pedagogika ciszy bada wpływ i skuteczność ciszy w procesie wychowania młodego pokolenia oraz samowychowania człowieka. Ukazuje pozytywne walory milczenia, kontemplacji, medytacji. W związku z tym, że wzrasta liczba dzieci z zaburzeniami zachowania, z nadpobudliwością psychoruchową, warto zastanowić się nad wprowadzaniem metod pedagogiki ciszy do praktyki pedagogicznej. Problematyką ciszy w edukacji szkolnej i wychowaniu zajmuje się profesor Teresa Olearczyk, pedagog, wykładowca w Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
Niniejsze zestawienie bibliograficzne „Cisza w wychowaniu” ujmuje 71 opisów bibliograficznych  wydawnictw zwartych i artykułów z czasopism, publikacji z zakresu pedagogiki ciszy, ciszy
w edukacji szkolnej. Wydawnictwa zwarte znajdujące się w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu i jej filii, uzupełnione zostały sygnaturami.

Wydawnictwa zwarte :

1. Aktywność i cisza w pedagogice Marii Montessori : praca zbiorowa / pod redakcją naukową Małgorzaty Mikszy. – Łódź : Palatum, 2019. – 143 s. : il. ; 24 cm.
2. Cisza / Małgorzata Wojcik, Rafał Żak. – Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018. – 205, [1] s. : fot.; 21 cm.  M 055652 (Kluczbork)
3. Cisza – esencja naszego umysłu /  Ryszard Klein. – Wyd. 2 popr. – Katowice : Wydawnictwo KOS, cop. 2016. – 304 s. : il. ; 21 cm.
4. Cisza i milczenie : społeczno-kulturowe mechanizmy kreowania emocji / pod red. Bożeny Płonki-Syroki i Kai Marchel. – Wrocław : „Arboretum”, 2010. – 285, [1] s. ; 23 cm
   M 202867 (Opole)
5. Cisza w edukacji szkolnej / Teresa Olearczyk. – Kraków : Oficyna Wydawnicza Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2016. – 330 s. ; 24 cm M 216017 (Opole)    Dostępne w Internecie: https://repozytorium.ka.edu.pl/server/api/core/bitstreams/29b00f45-196c-407b-b276-07e79af98f33/content     [Dostęp:  02.2024 r.]
6. Cisza w teorii i praktyce : obraz interdyscyplinarny / red. nauk. Teresa Olearczyk. – Kraków : Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM : na zlec. Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2014. – 346, [1] s. : il. ; 24 cm. Dostępne w Internecie: https://repozytorium.ka.edu.pl/server/api/core/bitstreams/677474e9-1602-4e5e-b258-5ed29f82c827/content   [Dostęp: 20.02. 2024 r.]
7. Edukacja w systemie Marii Montessori – wychowaniem do wartości : praca zbiorowa / pod red. nauk. Małgorzaty Mikszy. – Łódź : „Palatum”, 2014. – 222, [1] s. : il. ; 24 cm
   M 212442-M212443 (Opole)
8. Historia ciszy i milczenia : od renesansu do naszych dni / Alain Corbin ; przeł. Karolina Kot-Simon. – Warszawa : Wydawnictwo Aletheia, copyright 2019. – 168, [1] s. ; 20 cm.
9. Milczeć, aby usłyszeć / Włodzimierz Zatorski. – Wyd. 2.  Kraków : Tyniec – Wydawnictwo Benedyktynów, 2012. – 129, [1] s. ; 18 cm.
10. Milczenie i pauza w gramatyce nadawcy i odbiorcy : ujęcie lingwoedukacyjne / Sławomir Śniatkowski. – Kraków : Wydaw. Naukowe AP, 2002. – 127 s. ; 24 cm.
11. Nasze ważne sprawy : o szczęściu, przyjaźni i innych wartościach / Jennifer Moore-Mallinos, ilustracje Julia Seal ; tłumaczenie z j. angielskiego Karolina Tudruj-Wrożyna. – Kielce : Wydawnictwo Jedność, copyright 2021. – 95, [1] strona :ilustracje kolorowe ; 25 cm. M 055816 (Opole)
12. Nowoczesne nauczanie / Jarosław Kordziński. – Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2022. – 389, [2] strony : ilustracje ; 21 cm. M 65367 KK, M 65479 KK-M 65480 KK, M 060377 (Kluczbork), M 070683 (Nysa), M 222163-M 222165 (Opole) Dostępne w Internecie: https://static.profinfo.pl/file/core_products/2021/12/29/7c326d2999a46cdc104ce6f2d9f868e0/Nowoczesne%20nauczanie%20-%20profinfo.pdf?view [Dostęp: 20.02.2024 r.]
13. Pedagogika ciszy / Teresa Olearczyk. – Kraków : Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna „Ignatianum” : Wydawnictwo WAM, 2010. – 251 s. ; 20 cm
14. Pragnienie ciszy / [wybór tekstów Mirosława Juchnik]. – Częstochowa : Edycja Świętego Pawła, cop. 1998. – 16] s. : fot. kolor., rys. ; 10 x 12 cm.
15. Przemilczane, niewypowiedziane… : o związkach między słowem a milczeniem / pod red. Grażyny Różańskiej. – Ustka ; Bydgoszcz : Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 2019. – 267 s. : il., fot., wykr. ; 23 cm.
16. Przestrzeń ciszy : przestrzenie wizualne i akustyczne człowieka : antropologia audiowizualna jako przedmiot i metoda badań. 2 / red. nauk. Justyna Harbanowicz, Agnieszka Janiak. – Wrocław : Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, cop. 2011. – 311 s. : il. ; 24 cm.
17. Uczłowieczyć komunikację : nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej /red. nauk. Henryka Kwiatkowska. – Kraków :”Impuls”, 2015. – 555 s. : il. ; 21 cm
    M 214493 (Opole)
18. W ciszy / [wybór i oprac. tekstów Malwina Błażejczak]. – Poznań : Wydawnictwo Święty Wojciech, cop. 2014. – [16] s. : il. kolor. ; 12 cm.
19. Zrozumieć Montessori : czyli Maria Montessori o wychowaniu dziecka / Małgorzata Miksza. – Wyd. 5 uzup. – Kraków : „Impuls”, 2014. – 127, [2] s. : fot., rys. ; 24 cm.
    M 210070-M 210071 (Opole)

Artykuły z czasopism :

20. Alternatywne doświadczenie ciszy : [przykładowe lekcje ciszy prowadzone metodą Marii Montessori]/ Agnieszka Minkisiewicz //  Bliżej Przedszkola. – 2021, nr 11, s. 10-12
21. Balsam dla duszy / / Maria Fortuna-Sudor // Wychowawca. – 2017, nr 4, s. 8-9
22. Cisza a muzyka / Małgorzata Dyrlica // Tematy z Szewskiej. – 2007, nr 1, s. 87-89
23. Cisza i milczenie w wychowaniu / Bogumiła Ewertowska // Wychowawca. – 2010, nr 5, s. 18-191
24. Cisza jako nieodłączny aspekt dialogu człowieka w relacji z Innym i sobą / Roman Solecki // Debata Edukacyjna. –  Nr 4 (2011), s. 29-33   Dostępne w Internecie: https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/1657/04–Cisza-jako-nieodlaczny-aspekt-dialogu–Solecki.pdf?sequence=1&isAllowed=y    [Dostęp: 20.02.2024 r.]
25. Cisza jest kulturą / Halina Kudlińska. // Tematy z Szewskiej.-  2007, nr 1, s. 30-34
26. Cisza (milczenie) w modlitwie. Refleksje na kanwie pedagogiki Marii Montessori / Bernadeta Sierszecka // Katecheta. – 2004, nr 10, s. 58-64
27. Cisza na katechezie / Bernadeta Sierszecka // Katecheta. – 2004, nr 11, s. 61-66
28. Cisza potrzebna od zaraz : lekcja biblioteczna  /Małgorzata Bykowska // Biblioteka. – 2009, nr 4, s. 26-27
29. Cisza w edukacji wczesnoszkolnej = Silence in early school education / Anna Nitecka-Walerych (Uniwersytet Gdański. Wydział Nauk Społecznych. Instytut Pedagogiki) // 2021, [nr] 4, s. 123-143 Dostępne w Internecie : https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwinrPmQ17mEAxU3R_EDHfN8A_UQFnoECA4QAQ&url=https%3A%2F%2Fbibliotekanauki.pl%2Farticles%2F2077196.pdf&usg=AOvVaw0BtASq7AkInU9HTkvf5ErA&opi=89978449   [Dostęp: 20.02. 2024 r.]
30. Cisza w katechezie… Dlaczego? /Jerzy Kostorz // Katecheta. – 2007, nr 2, s. 14-24 Dostępne w Internecie : https://www.katecheta.pl/Archiwum/2007/Katecheta-2-2007/VERBA-DOCENT/Cisza-w-katechezie-Dlaczego    [Dostęp:   02.2024 r.]
31. Cisza w „Katechezie Dobrego Pasterza” : przestrzenia do osobistego rozwoju dziecka / Maria Ludwig ; Uniwersytet Opolski. Wydział Teologiczny //  Nauki Humanistyczne i Społeczne. T. 1 cz. 1, 58-61
32. Cisza w medytacji : (scenariusz zajęć dla III klasy gimnazjum oraz liceum) / Hanna Mijas // Psychologia w Szkole. – 2012, nr 4, s. 134-137 Dostępne w Internecie: http://www.wccm.pl/data/www.wccm.pl//download/pws_2012.04_cisza%20w%20medytacji.pdf   [Dostęp: 20.02.2024 r.]
33. Cisza wartością pedagogiczną / Natalia Maria Ruman // Katecheta. – 2014, nr 9, s. 73-77
34. Cisza współczesnej codzienności / Bartosz Jastrzębski // Tematy z Szewskiej. – 2007, nr 1, s. 27-29
35. Definicja a znaczenie – czyli jak usłyszeć i zrozumieć / Izabela Jędrzejowska //  Tematy z Szewskiej. – 2007, nr 1, s. 24-26
36. Doświadczanie ciszy przez zabawę / Jolanta Olkusz // Wychowanie w Przedszkolu. – 2014, nr 2, s. 16-20 Dostępne w Internecie : https://images.nexto.pl/upload/wysiwyg/magazines/2014/raabe/wychowanie_w_przedszkolu/public/wychowanie_w_przedszkolu-raabe-2014_02-demo.pdf   [Dostęp. 20.02. 2024 r.]
37. Element ciszy w wychowaniu do mediów / Adam Lepa // Niedziela. – 2009, nr 38, s. 14-15
38. Etyka ciszy w edukacji medialnej / Adam Lepa // Łódzkie Studia Teologiczne. – T. 21 (2012), s. 143-152 Dostępne w Internecie: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Lodzkie_Studia_Teologiczne/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2012-t21/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2012-t21-s143-152/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2012-t21-s143-152.pdf      [Dostęp: 20.02.2024 r.]
39. Funkcja ciszy w wychowaniu do mediów / Adam Lepa // Łódzkie Studia Teologiczne. – T. 18 (2009), s. 177-184 Dostępne w Internecie:  https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Lodzkie_Studia_Teologiczne/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2009-t18/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2009-t18-s177-184/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2009-t18-s177-184.pdf    [Dostęp: 20.02. 2024 r.]
40. Jak pogodzić wodę z ogniem?: miłośnicy ciszy kontra wielbiciele hałasu / Iwona Kabzińska // Zabawy i Zabawki. –  R. 7, nr 1/4 (2009), s. 75-100
41. Miłość przemawia ciszą / Urszula Kłusek // Wychowawca. – 2017, nr 4, s. 9
42. Modlitwa a deficyt ciszy / Adam Lepa // Edukacja, Teologia i Dialog. 7. T. 7 (2010), s. 13-25
43. Modlitwa i milczenie : wprowadzenie do antropologii ciszy / Piotr Kowalski // Literatura Ludowa. – 2004, nr 4-5, s. 3-17
44. Niekonwencjolna lekcja z pedagogiki ciszy / Joanna Wnęk-Gozdek // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2011, nr 8, s. 34-37
45. O ciszy, dźwiękowości naszego świata, języku, muzyce i potrzebie ich rozróżniania w edukacji muzycznej / Ryszard Popowski // Wychowanie Muzyczne. – 2016, nr 1, s. 21-28
46. O ciszy i hałasie, ich doświadczaniu, definiowaniu i sposobach opisywania / Iwona Kabzińska. – Bibliogr. // Etnografia Polska. – t. XII, 2018, z. 102, s. 5-23
    Dostępne w Internecie: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/94403/edition/73418/content?ref=struct   [Dostęp: 20.02.2024 r.]
47. O ciszy i milczeniu /  Paulina Doniec // Zeszyty Naukowe / Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Z. 57, (2003), s. 13-32
48. O codziennym niedostatku ciszy i nadobfitości hałasu / Iwona Kabzińska // Literatura Ludowa. – 2005, nr 2005, nr 2, s. 3-14
49. O kulturę ciszy w edukacji szkolnej / Teresa Olearczyk // Wychowawca. – 2017, nr 4, s. 5-7
50. O mądrości, która dojrzewa w ciszy / Maria Straś-Romanowska // Tematy z Szewskiej.  –  2007, nr 1, s. 111-116
51. O trudnej sztuce bycia sam na sam z sobą / Ilona Lasota // Nowa Szkoła. – 2008, nr 8, s. 26-29
52. Ocalić ciszę / Adam Lepa // Niedziela. – 2010, nr 48, s. 25
53. Osobliwość ciszy w wychowaniu, edukacji i terapii / Aldona Rumińska-Szalska // Wychowawca. – 2017, nr 4, s. 10-12
54. Pedagogia galenosfery człowieka / Adam Lepa // Łódzkie Studia Teologiczne. – T. 20 (2011), s. 155-167 Dostępne w Internecie: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Lodzkie_Studia_Teologiczne/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2011-t20/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2011-t20-s155-167/Lodzkie_Studia_Teologiczne-r2011-t20-s155-167.pdf    [Dostęp: 20.02.2024 r.]
55. Pedagogika ciszy : (bibliografia w wyborze) / Elżbieta Trojan // Wychowawca. – 2017, nr 4, s. 35
56. Pedagogika ciszy – cisza w edukacji szkolnej / Elżbieta Trojan. – Zawiera rec. książki: Cisza w edukacji szkolnej / Teresa Olearczyk. – Kraków, 2016 // Nowa Szkoła. – 2017, nr 6, s. 52-55
57. Pedagogika milczenia w odniesieniu do „kącików ciszy” w szkołach a poglądy Janusza Korczaka = Pedagogy of silence in relation to the „silence corners” in schools and the views of Janusz Korczak / Elżbieta Rogalska ; Uniwersytet Szczeciński // Nauczyciel i Szkoła (Katowice). – 2018, nr 4, s. 53-63
    Dostępne w Internecie: https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/nis/article/view/1339/1313    [Dostęp: 20.02.2024 r.]
58. Performatywność ciszy :  strategia uciszania w działaniach artystycznych / Justyna Stasiowska ; Uniwersytet Jagielloński // Er(r)go. –  2016, nr 2, s. 93-101 Dostępne w Internecie: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-issn-2544-3186-year-2016-issue-33-article-3968   [Dostęp: 20.02.2024 r.]
59. Potencjał duchowy dziecka w procesie formacji duchowej / Alojzy Tkáč // Pedagogika Katolicka. –  2010, nr 2, s. 38-44
60. Pozwólmy dzieciom pomilczeć / Małgorzata Swędrowska // Wychowanie w Przedszkolu. – 2021, nr 5, s. 46-48
    Dostępne w Internecie: https://www.wychowaniewprzedszkolu.com.pl/artykul/pozwolmy-dzieciom-pomilczec   [Dostęp: 20.02.2024 r.]
61. Słowo i cisza w wychowywaniu do mediów ikonicznych /  Adam Lepa // Kognitywistyka i Media w Edukacji. – 2010, nr 2, s. 8-26
62. Słowo w obronie ciszy / Marek Sokołowski // Studia Bobolanum. –  2010, [t.] 2, s. 49-65
63. Słuchanie ciszy (ćwiczenia ciszy według Marii Montessori) / Jadwiga Kępka // Wychowanie w Przedszkolu. – 2006, nr 4, s. 42-43
64. Spokój zaczyna się w każdym z nas :  Program Edukacyjny Wartości Życia / Iwona Piotrowska // Bliżej Przedszkola. – 2012, nr 10, s. 54-55 Dostępne w Internecie: https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=Spok%C3%B3j+zaczyna+si%C4%99+w+ka%C5%BCdym+z+nas+%3A++Program+Edukacyjny+Warto%C5%9Bci+%C5%BBycia+%2F+Iwona+Piotrowska+%2F%2F+Bli%C5%BCej+Przedszkola.+%E2%80%93+2012%2C+nr+10%2C+s.+54-55   [Dostęp: 20.02.2024 r.]
65. Szkoła (bez) wymagań / Zbigniew Krajewski // Wychowawca. – 2017, nr 4, s. 16-17
66. Szum wiatru, szelest trzcin :  eliminowaniu ciszy, a z nią jeszcze czegoś… / Dariusz Pawlicki // Głos Nauczycielski. – 2014, nr 17-18, s. 22
67. Tajemnica vs. Bliskość : różne sposoby rozumienia ciszy w procesie terapeutycznym / Katarzyna Schier // Psychoterapia. – 2011, nr 3, s. 5-15
    Dostępne w Internecie: https://www.psychoterapiaptp.pl/pdf-153826-78445?filename=Tajemnica%20vs.%20bliskosc%20_.pdf     [Dostęp: 20.02.2024 r.]
68. W stronę ciszy / Wojciech Malawski // Konteksty. – 2014, nr 1, s. 34-35
69. Wokół słowa / Małgorzata Laskowska // – 2010, nr 5, s. 16-18
70. Zakątki ciszy w mieście : (zajęcia dla uczniów) /Elżbieta Tyralska-Wojtycza //Aura. – 2009, nr 12, dod. “Dodatek ekologiczny dla szkół” nr 184, s. 1-5
71. Znaczenie ciszy w muzykoterapii / Anna Konopacka. – Bibliogr. // Kultura i Edukacja. – 2023, nr 3, s. 43-59
    Dostępne w Internecie: https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=Znaczenie+ciszy+w+muzykoterapii+%2F+Anna+Konopacka.+%E2%80%93+Bibliogr.++%2F%2F+Kultura+i+Edukacja.+%E2%80%93+2023%2C+nr+3%2C+s.+43-59     [Dostęp: 20.02.2024 r.]

Elżbieta Trojan – Opolskie Centrum Edukacji Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu
Aktualizacja : sierpień 2020 r.
Aktualizacja : luty 2024 r.