Higiena cyfrowa to zbiór nawyków i praktyk, które pomagają świadomie i odpowiedzialnie korzystać z technologii cyfrowych w sposób, który sprzyja dobrostanowi.Troska o higienę cyfrową pozwala na dbanie o swoje zdrowie psychicznie, fizyczne, pozwala na wzmocnienie więzi międzyludzkich, poprawia jakość snu, koncentrację, a także chroni przed uzależnieniem. Dbanie o higienę cyfrową oznacza m.in.:
- ustalanie limitów czasowych spędzanych przed ekranem;
- robienie regularnych przerw od technologii;
- dbanie o ergonomię pracy przy komputerze;
- ochrona prywatności w sieci;
- krytyczne podejście do informacji znalezionych online;
- budowanie zdrowych relacji w mediach społecznościowych.
Zestawienie bibliograficzne Higiena cyfrowa opracowano na podstawie zasobów baz elektronicznych Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu oraz baz Biblioteki Narodowej.
Materiał bibliograficzny uporządkowany został alfabetycznie i zawiera 60 opisów bibliograficznych pochodzących z lat 2019-2024. Wydawnictwa zwarte dostępne w PBW w Opolu i/lub filiach oznaczone zostały sygnaturami. Niektóre opisy bibliograficzne posiadają linki odsyłające do baz pełnotekstowych.
Książki:
1. Bądź bezpieczny w cyfrowym świecie : poradnik bezpieczeństwa IT dla każdego / Marcin Pieleszek. – Gliwice : Onepress, 2019. – 176 s. : il. ; 24 cm.
M 057776 (Kluczbork), M 218639 (Opole)
2. Cyfrowe dzieci śpią coraz krócej / red. nauk. dr hab. Mariusz Z. Jędrzejko prof. AP, dr Dorota Janułajtys, dr Izabela Kiełtyk-Zaborowska. – Piotrków Trybunalski : Wydawnictwo Naukowe Akademii Piotrkowskiej ; Toruń : Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”, 2024. – 40 s. : fot., il., wykr. ; 30 cm.
3. Cyfrowy detoks : zagrożenia związane z (nad)używaniem technologii w dobie pandemii / Anna R. Szczegielniak // W : Człowiek w obliczu nieznanego: psychiatrzy i pacjenci wdobie pandemii COVID-19 / red. nauk. Sławomir Murawiec, Tomasz M. Gondek.. – Toruń : Akapit, 2020. – S. 81-105
4. Cyfrowy minimalizm : jak zachować skupienie w hałaśliwym świecie / Cal Newport ; [przełożyła Anna Dorota Kamińska], Warszawa : Wydawnictwo Studio Emka, copyright 2022. – 332 s.
5. Dlaczego edukacja medialna jest potrzebna / Ewa Nowicka // W: Edukacja wczoraj, dziś, jutro / red. nauk. Marzenna Magda-Adamowicz, Ewa Pasterniak-Kobyłecka, Anita Famuła-Jurczak.. – Toruń : Adam Marszałek, 2023. – S. 277-291
M 056362 (Brzeg), M 65983 (Kędzierzyn-Koźle)
6. Edukacyjne gry wideo w kształtowaniu cyberhigieny dzieci / Konrad Stefan Radomiński // W : Hacking / red. Agnieszka Gryszczyńska, Wojciech R. Wiewiórowski. – Warszawa : Wydawnictwo C.H. Beck, 2023. – S. 296-316
7. FOMO i nadużywanie nowych technologii : poradnik dla rodziców / Marta Witkowska. – Warszawa : NASK Państwowy Instytut Badawczy, 2023. – 38, [2] s. : fot., il., wykr. ; 21 cm.
8. FOMO i problemowe używanie internetu : poradnik dla nauczycieli / Marta Witkowska. – Warszawa : NASK Państwowy Instytut Badawczy, 2023. – 55, [1] s. : fot., il., wykr. ; 21 cm.
9. Higiena cyfrowa i problem uzależnienia dzieci i młodzieży od telefonów w czasie pandemii Covid-19 / Kamil Roman // W : Funkcjonowanie szkoły i jej podmiotów wobec wyzwań cywilizacyjnych : teoria, badania, projektowanie zmian. T. 1. / red. Krystyna Chałas i Marta Buk-Cegiełka. – Lublin : Wydawnictwo Polihymnia Sp. z o.o, 2021. – S. 73-85
10. Higiena cyfrowa i relacje w środowisku szkolnym i domowym po pandemii w percepcji uczniów / Magdalena Słowik // W : Informatyka w edukacji : edukacja informatyczna – wyzwania współczesnego świata / red. Anna Beata Kwiatkowska, Maciej M. Sysło. – Toruń : Wydawnictwo Adam Marszałek, 2023. – S. [250]- 265
11.Jak nie zgubić dziecka w sieci? : rozwój , edukacja i bezpieczeństwo w cyfrowym świecie / Zyta Czechowska, Mikołaj Marcela. – Wydanie I. – Warszawa : Muza, 2021. –
M 055584 (Brzeg), M 65402 (Kędzierzyn-Koźle), M 070657 (Nysa), M 226246 EP 222742 (Opole)
12. Jak rozpoznać i pokonać uzależnienie od smartfona : praktyczne wskazówki i ćwiczenia / Hilda Burke ; przedkład Agata Trzcińska-Hildebrandt, wydanie I, Warszawa : Zwierciadło, 2021. – 174 s.
M 66169 (Kędzierzyn-Koźle)
13. Kierunek: offline : jak znaleźć cyfrową równowagę i zrozumieć e-dzieciństwo swojego dziecka? / Agnieszka Krzyżanowska, Bielsko-Biała : Pascal, 2020, 238 s.
M 221323 (Opole)
14. Korzyści i ryzyka stosowania edukacyjnych gier cyfrowych w edukacji podstawowych kompetencji cyfrowych z zakresu cyberhigieny / Konrad Radomiński // W : Solidarność cyfrowa = Digital solidarity / redakcja: dr hab. inż. Agnieszka Gryszczyńska. – Warszawa : Wydawnictwo C. H. Beck, 2024. – S. 264-282
15. Nowe uzależnienia młodego pokolenia : od przyjemności do przymusu / Robert Modrzyński. – Warszawa : Difin, 2021. – 142 s. : fot., il. ; 20 cm.
M 055403 (Brzeg), M 65266 (Kędzierzyn-Koźle), M 059274 (Kluczbork), M 070229 (Nysa), M 221479 M 221480 (Opole)
16. Praktyki neuroterapeutyczne w aktywizacji poznawczej dzieci z nadmierną cyfrową ekspozycją / Maria Weker // W : Pomoc psychologiczna dzieciom i młodzieży : przykłady działań / red. nauk. Lidia Zabłocka-Żytka, Irena Jelonkiewicz. – Warszawa : Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, 2024. – S. 127-147
17. Profilaktyka uzależnień młodzieży od nowych mediów : siecioholizm, socjomania internetowa, fonoholizm / Jolanta Jarczyńska // W : Młodzież – między ochroną a ryzykiem. – Poznań : Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2017. – S. 333-353
18. Wychowanie przy ekranie : jak przygotować dziecko do życia w sieci? / Magdalena Bigaj ; [konsultacja merytoryczna: Ewa Dziemidowicz ; projekt okładki i stron tytułowych oraz ilustracje: Tomasz Majewski]. – Wydanie I. Warszawa : Wydawnictwo WAB, 2023. – 318, [2] s. : il., tab. ; 21 cm.
M 65699 (Kędzierzyn-Koźle), M 062874 M 063190 (Kluczbork), M 071202 (Nysa), M 226205 M 226206 (Opole)
19. Z nosem w smartfonie : co nasze dzieci robią w internecie i czy na pewno trzeba się tym martwić? / Karol Jachymek. – Warszawa : Wydawnictwo Agora, 2024. – 357, [3] s. : il. ; 21 cm.
M 071928 (Nysa)
Artykuły w czasopismach:
20. Algorytmy moralnej paniki / Jacek Pyżalski ; rozm. przepr. Przemysław Wilczyński // Tygodnik Powszechny. – 2021, nr 13, s. 15-19
* Edukacja zdalna a higiena cyfrowa
21. Bezpieczeństwo w sieci i w realu / Katarzyna Malicka // W cyfrowej szkole. – 2024, nr 1, s. 65-69
22. Cyfrowa higiena w placówkach oświatowych / Michał Twardosz // Monitor Dyrektora Przedszkola. – 2024, nr 5, s. 21-24
23. Cyfrowa pandemia – czy da się odciągnąć dzieci od urządzeń multimedialnych? / Agniesza Wentrych // Bliżej Przedszkola. – 2023, nr 2, s. 2-5
24. Cyfrowi tubylcy na lekcjach online. Korzystanie z Internetu przez warszawskich nastolatków przed pandemią COVID-19 i w jej trakcie : badania mokotowskie 2016-2020 / Jakub Gren [et al.] . – Bibliogr. // Alkoholizm i Narkomania. – 2022, nr 2, s. 141-170
25. Czy pandemia COVID-19 zaszkodziła dzieciom i młodzieży? / Jacek Pyżalski // Serwis Informacyjny Uzależnienia. – 2020, nr 3, s. 14-17
26. Detoks cyfrowy – kiedy go stosować? / Agnieszka Szymańska // WychowujMY!. – 2023, nr 6, s. 39-41
27. Dezinformacja i fake newsy – dlaczego warto o nich rozmawiać z dziećmi? / Dorota Zając // Życie Szkoły. – 2023 nr 4, s. 28-31
28. Doomscrolling : uzależnieni od złych wiadomości / Sylwia Pawłowska // Remedium. – 2022, nr 9, s. 2-4
29. Edukacja zdalna w opinii nauczycieli / Anna Satel . – Bibliogr. // Dyrektor Szkoły. – 2021, nr 10, s. 75-80
30. Edukacyjne gry wideo w kształtowaniu cyberhigieny dzieci / Konrad Stefan Radomiński // Hacking. – 2023, s. 296-316
31. Efektywna e-szkoła / Dorota Uchwat-Zaród, Marcin Zaród // Dyrektor Szkoły. – 2020, nr 12, s. 21-24
32. Egzamin na cyfrowych przewodników : o sytuacji rodziców w czasie zdalnej edukacji / Magdalena Bigaj // Meritum. – 2020, nr 3, s. 32-40
33. Ekranoza, kwadratowe oczy i inne zaklęcia / Marcelina Metera // Wychowawca. – 2023, nr 10, s. 16-17
34. Gra (nic) nie ma? : wpływ świata cyfrowego na dzieci / Ewelina Jankowska-Robak // Wychowanie w Przedszkolu. – 2023, nr 6, s. 6-9
35. Higiena cyfrowa / Katarzyna Bocheńska-Włostowska. – Bibliogr. // Remedium. – 2023, nr 6, s. 2-4
36. Higiena cyfrowa / Katarzyna Polak // Dyrektor Szkoły. – 2024, nr 7-8, s. 103-107
37. Higiena cyfrowa – bo warto wiedzieć, kiedy powiedzieć stop! / Justyna Zaryczańska // Kreatywny Wychowawca. – 2025, nr 2, s. 10-12
38. Higiena cyfrowa. czym jest i w jaki sposób należy o nią dbać? / Maciej Dębski // Meritum. – 2020, nr 3, s. 48-54
39. Higiena cyfrowa jako profilaktyka zdrowia psychicznego uczniów / Renata Matusiak // Kultura i Wychowanie. – 2024, nr 1, s. 21-3
* Dostępny w Internecie:https://ojs.ahe.lodz.pl/index.php/kultura_i_wychowanie/article/view/699 [dostęp: 29.09.2025 r.]
40. Higiena cyfrowa w zasięgu ręki : scenariusz / Katarzyna Bocheńska-Włostowska // Remedium, 2023, nr 6, s. 5-7;
41. Higiena cyfrowa – wybrane sposoby i narzędzia do zarządzania czasem w przestrzeni wirtualnej przez uczniów i osoby aktywne zawodowo / Kamila Adamowicz, Mateusz Jurczyk // Wychowanie w Rodzinie. – 2023, nr 1, s. 107-127
* Dostępne w Internecie: https://bibliotekanauki.pl/articles/31340386 [dostęp: 29.09.2025 r. ]
42. Jak dbać o higienę cyfrową? / Maria Engler // Remedium. – 2024, nr 7-8, s. 52-54
43. JOMO, czyli radość z przegapiania / Agata Hiacynta Świątek // Charaktery. – 2021, nr 6, s. 84-88
44. Kto wyłącza wtyczkę? Dylematy rodziców w profilaktyce uzależnień w cyberprzestrzeni / Joanna Łukjanin // Meritum. – 2019, nr 3, s. 32-40;
45. Młodzi cyfrowi : cyberprzestrzeń może być bezpieczna / Joanna Flis, Maciej Dębski // Charaktery. – 2020/2021, nr 12-1, s. 84-89
46. Młodzi w sieci / Marta Witkowska // Świat Problemów. – 2021, nr 10, s. 21-24
47. Młodzież o życiu bez smartfona, czyli o akcji #2dni bez telefonu / Joanna Augustyniak // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2024, nr 2, s. 39-50
48. Nastolatki w dobie pandemii : wyniki badań NASK / Aleksandra Przybora // Świat Problemów. – 2021, nr 9, s. 23-26
49. (Nie)ekologiczne życie online / Małgorzata Wolska // Przyroda Polska. – 2025, nr 1, dod. „Biuletyn EKO-edukacyjny”, s. 2-3
50. Pokolenie iGEN : dorastanie ze smartfonem w plecaku / Agnieszka Wilczyńska, Natasza Baran // Charaktery. – 2022, nr 7, s. 40-45;
51. Program przeciwdziałania nadużywaniu komputera i Internetu przez dzieci „Limit” / Ireneusz Siudem // Serwis Informacyjny – Uzależnienia. – 2022, nr 4, s. 14-19
52. Przebodźcowani / Kamil Nadolski // Wiedza i Życie. – 2025, nr 5, s. 22-26
53. Scenariusz: Higiena cyfrowa w zasięgu ręki / Katarzyna Bocheńska-Włostowska // Remedium. – 2023, nr 6, s. 5-7
54. Scrollowanie w sieci jak zachowanie ryzykowne / Przemysław Kaca. – Bibliogr. // Remedium. – 2025, nr 3, s. 18-21
55. Szlaban na ekran / Magdalena Bigaj ; rozm. przepr. Anna Dobrowolska // Polityka. – 2023, nr 38, s. 32-34
* Rozmowa nt. wychowania dzieci w higienie cyfrowej
56. Tylko spokojnie. Jak wyciszyć dziecko, nie uciszając go? / Małgorzata Pruś // Monitor Dyrektora Przedszkola. – 2024, nr 1, s. 35-42
57. Wyloguj się, czyli cyfrowy detoks − scenariusz / Anna Kiełczewska. – 2024.// Nowoczesna Biblioteka 3.0. – 2024, nr 73, s. 15-18
58.Zatroskani o zdrowy rozwój dzieci / Aleksandra Gil // Kwartalnik Edukacyjny, 2022, nr 1/2, s. 21-27
* Dostępne w Internecie: https://ke.pcen.pl/images/artykuly/108-109/3_KE108_109_Zatroskani_o_zdrowy_rozwoj_dzieci.pdf [dostęp: 29.09.2025 r.]
59. Zdrowie psychiczne a rozwój TIK / Aleksandra Kubala-Kulpińska // Głos Pedagogiczny. – 2019, nr 106, s. 63-66
60. Zostań Online / Łukasz Wojtasik ; rozm. przepr. Monika Pilch // Remedium. – 2020, nr 5, s. 6-8
Netografia:
Instytut Cyfrowego Obywatelstwa
Ogólnopolski test Higieny Cyfrowej – Instytut Cyfrowego Obywatelstwa
Zob też. Bezpieczny Internet
Oprac. Iwona Kowalska
Wydział Bibliografii, Informacji i Udostępniania Zbiorów
PBW w Opolu
