Wagary, ucieczka z lekcji ( lac. vagari = „błąkanie się”) – to samowolne uchylanie się od obowiązku szkolnego przez ucznia, nieuzasadniona, jedno- lub wielokrotna, celowa oraz świadoma nieobecność ucznia na obowiązkowych zajęciach lekcyjnych. Jest to proces długotrwały i rozwijający się. Zjawisko to występuje w większości szkół, mierzą się z tym problemem nauczyciele już nauczyciele w szkołach podstawowych.
Aby skutecznie zapobiegać temu problemowy, należy ustalić źródło, rzeczywiste i indywidualne przyczyny wagarowania, które najczęściej stanowią błędy dydaktyczno-wychowawcze popełniane przez dom rodzinny oraz szkołę. Wagarom trzeba zdecydowanie zapobiegać poprzez wzmożenie działalności wychowawczo-opiekuńczej oraz współpracę szkoły z domem ucznia.
Niniejszy materiał bibliograficzny „Wagary” adresowany jest do szerokiego grona nauczycieli wychowawców oraz rodziców. Bibliografia po aktualizacjach zawiera 94 opisy bibliograficzne. Materiał uporządkowano alfabetycznie według tytułów publikacji, z podziałem na wydawnictwa zwarte i artykuły w czasopismach. Książki dostępne w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Opolu i filiach oznaczono sygnaturami.
Wydawnictwa zwarte :
1. Co szkoła może zrobić, żeby zniwelować rozmiary uczniowskiej absencji / [red. prowadząca Bożena Rokicka]. Warszawa : Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza, cop. 2013. – 52 s. ; 30 cm + 1 dysk optyczny (CD-ROM).
2. Czas na wychowanie : główne konteksty i uwarunkowania / red. nauk. Barbara Piątkowska. – Wałbrzych : Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa, 2009. – 308 s. : il. ; 24 cm.
M 203914 (Opole)
3. Czy wagary mają wpływ na jakość procesu kształcenia? / Anna Krasnodębska // W: Kompetencje zawodowe nauczycieli i jakość kształcenia w dobie przemian edukacyjnych / red. Ryszard Gmoch ; red. Anna Krasnodębska ; aut. Krystyna Duraj-Nowakowa. – Opole :Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2005. – S. 263-269
M 060324 (Kędzierzyn-Koźle), C 063605 (Nysa), C 189740, M 190968, M 208182 (Opole)
4. Jak rozmawiać z dziećmi o sytuacjach szkolnych i relacjach rówieśniczych : poradnik dla nauczycieli / Anna Kuziel-Kalina. – Kraków : Wydawnictwo WiR, [2017]. – 104 s. : il. ; 24 cm.
M 217675, EP 217645 (Opole)
5. Kreatywność oporu w edukacji / pod red. Ewy Bilińskiej-Suchanek. – Toruń : Wydawnictwo Adam Marszałek, cop. 2009. – 416 s. ; 23 cm.
C 203091, M 203135-M 203138, M 205002, M 209594 (Opole)
6. Miejsce innego we współczesnych naukach o wychowaniu: inny w przestrzeni społecznej / pod red, Beaty Jachimczak, Katarzyny Pawelczak, Anety Wojciechowskiej. Poznań : Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014. -507 s. ; 24 cm.
7. Niechęć do szkoły : jak pomóc dziecku, które opuszcza lekcje i wagaruje / David Heyne, Stephanie Rollings [oraz] (Neville King, Bruce Tonge) ; przekł. Monika Gajdzińska. Gdańsk : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2004. – 88 s. : rys. ; 21 cm.
M 052221 (Kluczbork), M 068311-M 068313 (Nysa), M 215589-M 215593 (Opole)
8. Odmowa chodzenia do szkoły /Artur Kołakowski // W : Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość / red. nauk. Marta Jerzak. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016. – S. 388-414
C 054475, M 054476-7 (Brzeg), M 064171-3 (Kędzierzyn-Koźle), M 054169-71 (Kluczbork)
9. Profilaktyka zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży / Krzysztof Zajączkowski. -Wyd. 4. – Toruń: Adam Marszałek, cop. 2001. – 126 s. : 12 rys., 40 tab. ; 24 cm.
C 179686, M 182738 (Opole)
10. Psychospołeczne wyznaczniki funkcjonowania ucznia we współczesnej szkole / Lucyna Hurło, Iwona Maria Kijowska, Irena Sorokosz. – Elbląg :Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej,2017. – 174 s. : il. ; 24 cm.
M 217515, M 219930 (Opole)
11. Rozmawiam z dziećmi o sytuacjach szkolnych i relacjach rówieśniczych /Anna Kuziel-Kalina. – Kraków : Wydawnictwo WIR, [2017]. – [12] s. : il. ; 22 cm + 48 kart.
GF 000848 (Opole)
12. Sposób na wagary : jak radzić sobie z absencją uczniów? /Anna Oleszkowicz, Olga Bąk, Anna Cieślik. Warszawa :„ Difin”, 2010. – 139, [4] s. : tab. ; 23 cm.
M 062749 (Kędzierzyn-Koźle), M 203628 (Opole)
13. Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej / red. nauk. Maria Dudzikowa, Karina Knasiecka-Falbierska. Kraków: „Impuls”, 2013. – 490 s. ; 21 cm.
M 054016 (Brzeg), C 210887 (Opole)
14. Szkoła bez barier : o trudnościach w nauczaniu i uczeniu się / red. nauk. Anna Guzy, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek. – Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015. -309 s. ; 24 cm.
15. Szkoła w sytuacji trudnej : zdążyć z pomocą /redakcja naukowa Beata Szurowska. – Wydanie pierwsze. – Warszawa : „Difin”, 2020. – 348 stron : ilustracje ; 23 cm.
M 069663 (Nysa), M 220388 – M 220389 (Opole)
16. Trudne sytuacje w klasie szkolnej : identyfikacja, propozycje rozwiązań /Aneta Paszkiewicz. – Warszawa : „Difin”, 2019. – 233 s. ; 23 cm.
M 065154 (Kędzierzyn-Koźle), M 057763 (Kluczbork), M 069664 (Nysa), M 219936, M 220397 – M 220398 (Opole)
17. Wagary jako forma niedostosowania społecznego młodzieży – próba rozwiązania problemu / Agata Woźniak-Krakowian, Katarzyna Pieńkowska // W : Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży w kontekście trudnych sytuacji szkolnych i pozaszkolnych / pod red. nauk. Danuty Boreckiej-Biernat. Kraków : „Impuls”, 2011. – S. 191-211 .
C 066477 (Nysa), M 206424 (Opole)
18.Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży w kontekście trudnych sytuacji szkolnych i pozaszkolnych / pod red. nauk. Danuty Boreckiej-Biernat. – Kraków :”Impuls”, 2011. – 257 s. : il. ; 24 cm.
C 066477 (Nysa), M 206424 (Opole)
19. Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży / red. nauk. Sławomir Chrost, Jerzy Dąbek – Sandomierz ; Kielce : Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia, 2011. – 204 s. ; 21 cm
20. Zjawisko niechęci wobec szkoły: studium empiryczne szkolnej absencji / red. Bożena Majerek. Kraków : Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2007. – 103,[1] s. ; 21 cm.
M 197220-M 197222 (Opole)
Artykuły z czasopism :
21. Absencja ucznia na zajęciach szkolnych / Maria Walkiewicz // Nowa Szkoła. – 2002, nr 10, s. 38-40
22. Absencja uczniów na lekcjach wychowania fizycznego / Jan Pilczuk Jan, Jacek R. Zieliński // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. – 2006, nr 6/7, s. 33-35
23. Absencje szkolne a zażywanie środków psychoaktywnych / Marek Motyka // Remedium. – 2018, nr 1, s. 11-13
24. Analiza Procedur postępowania w sytuacji wagarów / Daria Naziemiec // Niezbędnik Pedagoga, Psychologa, Wychowawcy. – 2008, nr 7, s. 12-15
25. Ankieta dla uczniów. Problem wagarowania w szkole // Głos Pedagogiczny. – 2008, nr 2, s. 21
26. Boję się, więc uciekam… O przyczynach, skutkach i przeciwdziałaniu wagarom / Krystyna Madej // Głos Pedagogiczny. – 2008, nr 2, s. 3-7
27. Brazylijska lekcja / Jolanta Gałecka // EduFakty – Uczę Nowocześnie. – 2014, nr 30, s. 8-12
Dostępne w Internecie: http://edufakty.pl/wp-content/uploads/archiwum/efun30.pdf [dostęp: 11 kwiecień 2023 r.]
28. Czemu idą na wagary? / Mieczysław Wojciechowski // Remedium. – 2005, nr 4, s. 6-7
29. Do szkoły nie po drodze / Joanna Lesińska // Głos Pedagogiczny. – 2013, nr 49, s. 52-53
30. Dzień bez wagarów / Magdalena Goetz // Głos Nauczycielski. – 2014, nr 12, s. 7
31. Dzień wagarowicza : scenariusz przedstawienia profilaktycznego dla szkoły ponadgimnazjalnej/gimnazjum / Monika Kosińska // Wychowawca. – 2012 nr 1, s. 24-27
32. Dziś nie idę do szkoły : polskie i zagraniczne przykłady walki z absencją / Elżbieta Świerczyńska // Sedno. – 2010, nr 6, s. 35-37
33. Jak grać z rodzicami? /Jan Tatarowicz // Drama. – 2002/2003, z. 41, s. 6-10
34. Jak to, od dwóch tygodni nie chodzi do szkoły? / Jolanta Jaworska // Głos Pedagogiczny. – 2013, nr 49, s. 60-61
35. Jak zapobiegać absencji ucznia w szkole? / Joanna Chrapkowska // Meritum. – 2011, nr 4, dod. Oświata Mazowiecka 2011/2012, nr 5, s. 26-27
36. Jak zapobiegać wagarom / Ewa Bogumiła Turniak // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2002, nr 1, s. 46-47
37. Jak zaradzić nadmiernej absencji w szkole. Cz. 3 / Elżbieta Świerczyńska // Gazeta Szkolna. – 2010, nr 1, s. 18
38. Klimat i przyszłość / Tomasz Garstka // Głos Nauczycielski. – 2019, nr 11, s. 10
39. Kłamstwa i wagary / oprac. Violetta Bratkowska, Danuta Fałdasz, Jolanta Piątkowska, Iwona Potomska // Gazeta Szkolna. – 2001, nr 7, s. 1, 17
40. Kontrakt // Głos Pedagogiczny. – 2008, nr 2, s. [27]. Wagary – do wiedzy rodziców.
41. Nadzór kuratora sądowego wobec ucznia wagarującego / Martyna Sajdak // Forum Pedagogiczne. – 2017, [nr] 2, s. 327-338
42. Nieobecność uczniów na lekcjach wychowania fizycznego : problem czy nadinterpretacja / Krzysztof Kultys // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. – 2015, nr 3, s. 52-58
43. Nieobecny nieusprawiedliwiony / Leszek Pawelski //Edukacja i Dialog. – 2006, nr 10, s. 49-52
45. Nieobecny nieusprawiedliwiony / Ewa Szperlich, Maria Lehman // Psychologia w Szkole. – 2007, nr 3, s. 131-134
46. O wagarach / Daria Naziemiec // Niezbędnik Pedagoga, Psychologa, Wychowawcy. – 2008, nr 5, s. 17-25
47. O wagarach i fobii szkolnej w literaturze / Aneta Paszkiewicz // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2010, nr 10, s. 36-41
48. Odmowa chodzenia do szkoły a wagary / Justyna Cieślińska // Remedium. – 2015, nr 2, s. 8-9
49. Odmowa chodzenia do szkoły – problem wychowawczy czy zdrowotny? / Aleksandra Lamparska-Warchalska // Psychologia w Szkole. – 2006, nr 3, s. 13-22
50. Patologiczne korzystanie z Internetu i gier a problem wagarowania wśród gimnazjalistów / Marta Rukat // Remedium. – 2016, nr 6, s. 8-10
51. Perspektywy postrzegania zjawiska drugoroczności = Perception perspectives of repeating a school year / Natalia Ubik (Małopolska Uczelnia Państwowa im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu) // Konteksty Pedagogiczne. – 2022, nr 1, s. 115-130
Dostępne w Internecie: https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=Perspektywy+postrzegania+zjawiska+drugoroczno%C5%9Bci+%3D+Perception+perspectives+of+repeating+a+school+year+%2F+Natalia+Ubik+%28Ma%C5%82opolska+Uczelnia+Pa%C5%84stwowa+im.+rotmistrza+Witolda+Pileckiego+w+O%C5%9Bwi%C4%99cimiu%29+%2F%2F+Konteksty+Pedagogiczne.+-+2022%2C+ [Dostęp: grudzień 2024 r.]
52. Powiedz nie wagarom : miniporadnik dla ucznia // Głos Pedagogiczny. – 2019, nr 106, strony 57-58
53. Powiedz nie wagarom! : miniporadnik dla ucznia / Magdalena Goetz.// Głos Pedagogiczny. – 2013, nr 52, s. 26-27
54. Problem, wagary, ucieczka, czarna dziura, niezapominajka : scenariusz zajęć . – (Teczka nauczyciela) // Sygnał. – 2016, nr 6, s. 24-27
55. Przyczyny nieobecności uczniów na lekcjach (na przykładzie Liceum Ekonomicznego dla Młodzieży Fundacji ODK w Policach) / Małgorzata Startek // Wychowanie na co Dzień. – 2001, nr 1-2, s. 17-19
56. Psychologiczne aspekty kłamstwa i wagarów / Violetta Bratkowska, Danuta Fałdasz, Jolanta Piątkowska, Iwona Potomska. – Wykr. – Bibliogr // Wszystko dla Szkoły. – 2001, nr 5, s. 1-4
57. Scenariusz lekcji wychowawczej „Sąd nad wagarami” // Głos Pedagogiczny. – 2008, nr 2, s. 22
58. Scenariusze zajęć wychowawczych. Temat : Dlaczego chodzimy na wagary? /Joanna Sztroman // Drama. – 2002/2003, z. 41, s. 12-14
59. Skuteczna interwencja wychowawcza. Cz. 14, Wagary /Zbigniew Barciński, Alina Dziewięcka // Katecheta. – 2010, 5, s. 10-22
60. Sposób na wagarowicza : okiem prawnika / Marcin Majchrzak // Sygnał. – 2013, nr 3, s. 35-36
61. Spóźnienia i nieobecności / Magdalena Goetz // Głos Nauczycielski. – 2016, nr 4, s. 12
62. Stop wagarom! Obowiązek szkolny i nauki w nowym świetle / Małgorzata Radziwołek-Mikołajczyk // Głos Pedagogiczny. – 2008, nr 2, s. 38-39
63. Struktura i treść programu zapobiegania wagarom – przykładowe zapisy. – (Narzędziownia) // Głos Pedagogiczny. – 2015, nr 73, s. 39-40
64. Struktura rodziny a zachowania ryzykowne oraz poczucie własnej skuteczności młodzieży w okresie późnej adolescencji / Ewa Piotrów // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2019, nr 10, s. 66-80
65. Szkolna pięta Achillesa czyli Niska frekwencja na zajęciach / Małgorzata Łoskot. // Głos Pedagogiczny. – 2015, nr 73, s. 6-1062. Szkoła jako czynnik nieprzystosowania społecznego uczniów /Małgorzata Kiedrowska // Wychowanie na co Dzień. – 2009, nr 4-5, s. 12-18
66. Temat – sposób na wagary : lekcja wychowawcza z pomysłem / Magdalena Goetz // Głos Pedagogiczny. – 2013, nr 52, s. 44-47
67. Uczeń na wagarach / Edyta Szemlet // Kwartalnik Edukacyjny. – 2014, nr 3, s. 33-44
Dostępne w Internecie: https://ke.pcen.pl/images/stories/ke/ke78/kwartalnik78-www.pdf [dostęp: 11 kwiecień 2023 r.]
68. Uczeń sprawiający trudności wychowawcze / Zofia Ulińska // Wychowawca. – 2012, nr 2, s. 22-23
69. Uczniowie, nauczyciele i rodzice o wagarach i nadmiernej absencji / Magdalena Karkowska // Gazeta Szkolna. – 2007, nr 37-38, s. 4, 26-27
70. W sprawie wagarów / Renata Stojecka-Zuber. – Tab // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2007, nr 3, s. 18-28
71. Wagarom – NIE! /Anna Kij // Nowe w Szkole. – 2003, nr 6, dod. „Kierowanie Szkołą”, s. 3-5
72. Wagarowicze czy ofiary fobii szkolnej? / Ewa Kozak // Remedium. – 2004, nr 10, s. 8-9
73. Wagary czy odmowa chodzenia do szkoły? /Aleksandra Denst-Sadura // Głos Nauczycielski. – 2012, nr 8, s. 16
74. Wagary czy odmowa chodzenia do szkoły? /Aleksandra Kubala-Kulpińska // Głos Pedagogiczny. – 2018, nr 101, s. 45-48
75. Wagary – czy to się opłaca? : scenariusz lekcji wychowawczej dla klasy II gimnazjum /Urszula Jankowska, Jolanta Głowacka // Wszystko dla Szkoły. – 2003, nr 11, s. 15-16
76. Wagary, czyli ucieczka…ale dokąd? /Magdalena Bartoszak // Psychologia w Szkole. – 2010, nr 3, s. 71-75
77. Wagary : czym spowodowana jest słaba frekwencja uczniów? (głos w dyskusji) / Maria Jadczak // Nowa Szkoła. – 2006, nr 9, s. 15-18
78. Wagary do wkuwania / Barbara Pietkiewicz // Polityka. – 2008, nr 20, s. 98-99
79. Wagary – fakty, mity, przeciwdziałanie / Magdalena Goetz // Dyrektor Szkoły. – 2014, nr 2, s. 59-61
80. Wagary i ucieczki z lekcji / Stanisława Dzwonkowska // Wychowawca. – 2010 nr 3, s. 24-22
81. Wagary jako obszar edukacyjnych bezdroży / Monika Zińczuk. – Bibliogr. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2019, nr 7, s. 62-76
82. Wagary – konsekwencją kryzysu współczesnej szkoły /Anna Fidelus // Nowa Szkoła. – 2013, nr 5, s. 20-27
83. Wagary ponad miarę /Anna Oleszkowicz // Psychologia w Szkole. – 2015, nr 5, s. 33-43
84. Wagary – problem ucznia czy szkoły? / Józef Zbigniew Ostrowski. – Tab. – Bibliogr. // Katecheta. – 2004, nr 5, s. 68-72
85. Wagary szkolne z perspektywy uczniów i nauczycieli /Anna Olszkowicz, Olga Bąk // Kwartalnik Pedagogiczny. – 20111, nr 3, s. 147-169
86. Wagary : uciec, ale dokąd? / Magdalena Goetz // Emocje. – 2012, nr 2, s. 10-12
87. Wagary – ucieczka od… Czego obawia się mój uczeń? / Małgorzata Łoskot // Głos Pedagogiczny. – 2008, nr 2, s. 18-19
88. Wagary w szkole / Włodzimierz Kaleta // Dyrektor Szkoły. – 2016, nr 3, s. 28-30
89. Wspólne rozwiązujmy problemy uczniów /Ewa Stojak-Ślęczek // Nowa Szkoła. – 2003, nr 10, s. 22-23
90. Zachowania ryzykowne wśród osób młodych / Karolina Pudełko // Niebieska Linia. – 2020, nr 5, strony 19-21
91. Zalogowani na wagary : absencja uczniów w kształceniu zdalnym / Wioletta Kwiatkowska // Refleksje. – 2021, nr 3, s. 51-55
92. Zapobiegamy zjawisku wagarów w szkole / Jolanta Smuniewska // Głos Pedagogiczny. – 2008, nr 2, s. 43
93. Zjawisko wagarowania występujące wśród uczniów / Helena Marzec // Nauczyciel i Szkoła. – 2013, nr 1, s. [103]-120
Dostępne w Internecie: https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Nauczyciel_i_Szkola/Nauczyciel_i_Szkola-r2013-t1_(53)/Nauczyciel_i_Szkola-r2013-t1_(53)-s103-120/Nauczyciel_i_Szkola-r2013-t1_(53)-s103-120.pdf [dostęp: 11 kwiecień 2023 r.]
94. Zrozumieć wagary / Magdalena Goetz // Głos Nauczycielski. – 2014, nr 2, s. 10
Elżbieta Trojan – Regionalny Zespół Placówek Wsparcia Edukacji. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu
Aktualizacja : wrzesień 2020 r.
Aktualizacja : kwiecień 2023 r.
Aktualizacja : grudzień 2024 r.
