W zmienionej podstawie programowej, która obowiązuje od 1 września 2024 roku, w wymaganiach z zakresu edukacji przyrodniczej w klasach I-III został dodany wymóg znajomości podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy. W klasach starszych zajęcia dotyczące udzielania pierwszej pomocy odbywać się będą podczas zajęć z wychowawcą. Dotyczy to klas IV-VII szkół podstawowych oraz II-IV liceum ogólnokształcącego, II–V technikum oraz II i III branżowej szkoły I stopnia. Natomiast uczniowie VIII klasy szkoły podstawowej oraz I klasy szkół ponadpodstawowych realizują program dotyczący pierwszej pomocy na zajęciach edukacji dla bezpieczeństwa.
Nauka udzielania pierwszej pomocy uwzględniona została w podstawowych kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2024/2025.
Niniejsze zestawienie bibliograficzne „Pierwsza pomoc” zawiera wybór piśmiennictwa z lat 2010-2024 i składa się z 50 opisów bibliograficznych. Bibliografia została sporządzona na podstawie baz danych Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu (katalog, baza bibliograficzna OMNIBUS) oraz baz Biblioteki Narodowej. Materiał bibliograficzny uporządkowany został alfabetycznie, z podziałem na wydawnictwa zwarte i artykuły w czasopismach. Książki dostępne w Opolu i/lub filiach oznaczone są sygnaturami. Bibliografia zawiera wykaz publikacji (w tym literaturę piękną), które mogą być przydatne podczas zajęć nauczania pierwszej pomocy na każdym etapie edukacji.
Książki:
1. Akademia bezpiecznego zachowania : dla uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej / Dorota Rybarczyk, Piotr Deputowski. – Gdańsk : Harmonia, 2011. – 95, [1] : rys. ; 23 cm.
M 051143 (Brzeg)
2. Apteczka / [tekst Katarzyna Moryc ; il. Marta Drapiewska]. – [Konstancin-Jeziorna] : REA-SJ, © 2020. – [16] s. : il. ; 15×15 cm.
M 063990 (Kluczbork)
3. Bączek Ratownik / Anna Gil ; wkład merytoryczny Karol Bączkowski ; [il. Anna Gil]. – Warszawa ; [Gdańsk] : Medikon Karol Bączkowski, 2023. – 52 s. : il. ; 21×21 cm.
M 063989 (Kluczbork), M 072005 (Nysa)
4. Encyklopedia pierwszej pomocy / przekł. Sławomir Janeczek. – Warszawa : „Bellona”, 2010. – 294 s. : il. kolor. ; 24 cm.
C 207818 (Opole)
5. Łukasz ratuje misia, czyli Jak udzielać pierwszej pomocy / Izabela Michta ; zilustrowała Anna Gensler. – Warszawa : Dwukropek – Wydawnictwo Juka-91, cop. 2019. – [34] s. : il. ; 28 cm.
C 062610 (Kluczbork), M 069310 (Nysa)
6. Na ratunek Mały Książę : bajka edukacyjna z zakresu pierwszej pomocy / autor Aleksandra Klusek-Gębska ; il. Julia Ruszkowska i Sylwia Skałka. – Kielce : Fundacja Instytut Rozwoju Rynku, [2023]. – 24 s. : il. ; 21 cm.
7. Natychmiastowa pomoc w nagłych wypadkach dzieci : medycyna ratunkowa dla rodziców i opiekunów / Janko von Ribbeck ; tł. Jadwiga Kurkiewicz-Laskowska. – Poznań : Harbor Point Media Rodzina, cop. 2010. – 281, [5] s. : il. ; 21 cm.
M 62957 KK (Kędzierzyn-Koźle)
8. Pierwsza pomoc / [Adam Bernert]. – Poznań : Centrum Rozwoju Edukacji Edicon, [2016]. – 170, [6] s. : il. kolor. ; 24 cm.
M 071308 (Nysa)
9. Pierwsza pomoc : książka na wszelki wypadek : poradnik dla dzieci / Barbara Żołądek ; il. Ola Makowska. – Kielce : Wydawnictwo Jedność, cop. 2017. – 39, [2] s. : il. kolor. ; 30 cm.
M 063999 (Kluczbork), M 071736 M 072103 (Nysa)
10. Pierwsza pomoc nie tylko dla przedszkolaków / Joanna Krzyżanek ; il. i proj. okł. Zenon Wiewiurka. – Kielce : „Jedność”, cop. 2018. – 95, [1] s. : il. kol. ; 23 cm
M 063995 M 063996 (Kluczbork), M 068940 M 071737 (Nysa)
11. Pierwsza pomoc : podręcznik dla studentów / Mariusz Goniewicz. – Wyd. 1, 5 dodr. – Warszawa : Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016. – 232 s. : il. ; 24 cm.
M 054540 M 056430 (Brzeg), M 64428 KK (Kędzierzyn-Koźle), M 068421 (Nysa), M 226519 (Opole)
12. Pierwsza pomoc : podstawowe informacje z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej dla najmłodszych : ochrona życia, podstawowe czynności, nagłe wypadki, telefony alarmowe / [tekst Michał Kucap i Klaudiusz Nadolny]. – Bielsko-Biała : Wydawnictwo Dragon Sp. z o.o., 2022. – 31, [1] s. : fot., il. ; 29 cm.
M 063998 (Kluczbork)
13. Pierwsza pomoc : poradnik dla dzieci / [tekst Paulina Kopyra, Paulina Bronikowska ; il. Marcin Kot]. – Warszawa : Wydawnictwo SBM, cop. 2023. – 48 s. : il. kolor. ; 29 cm.
M 063994 (Kluczbork), M 071464 (Nysa)
14. Pierwsza pomoc : poradnik dla młodzieży / Krzysztof Ulanowski. – Konin : Horyzonty, 2022. – 60 s. : il. kolor. ; 22 cm.
M 064000 (Kluczbork)
15. Pierwsza pomoc przy drobnych wypadkach : auć! Jak udzielić pierwszej pomocy przy drobnych wypadkach? / [tekst] Makoto Yamada i [ilustracje] Gen-ichiro Yagyu ; przekład Anna Karpiuk. – Toruń : Tako, 2022. – [28] s. : il. ; 26 cm.
M 063997 (Kluczbork)
16. Pierwsza pomoc : utrata przytomności i omdlenia, zranienia, złamania, oparzenia i odmrożenia / oprac. Brygida Czapiewska ; zdjęcia i ilustracje: Katarzyna Stocka, Katarzyna Tużylak, Katarzyna Kwietniewska, Przemysław Gul. – Toruń : Wydawnictwo Literat, [2024]. – 32 s. : il. ; 22 cm. – (Porady Lekarza Rodzinnego ; nr 176)
M 66210 KK (Kędzierzyn-Koźle)
17. Podstawy ratownictwa medycznego : materiały dla studentów / Ireneusz Barziej ; Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Nysie. – Nysa : Oficyna Wydawnicza PANS w Nysie, 2023. – 293 s. : fot., il., wykr. ; 24 cm.
M 063930 (Kluczbork), M 071681 M 071682 M 071683 M 071684 M 071685 (Nysa), M 226942 M 226943 (Opole)
18. Procedury udzielania pierwszej pomocy czyli Jak nieść pomoc w nagłych sytuacjach / Dominik Chmiel. – Bydgoszcz : Kujawsko-Pomorskie Wydawnictwa Popularnonaukowe, 2022. – 55, [1] . : fot. ; 14 cm.
19. Przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć z zakresu udzielania pierwszej pomocy / Ireneusz Wojacze // W : Człowiek, społeczeństwo, bezpieczeństwo : wybrane aspekty / red. Maciej Gitling, Ireneusz Wojaczek. – Przemyśl : Wydawnictwo. Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska, 2019. – S. 249-271
20. Samoocena wiedzy uczniów z wybranych szkół podstawowych w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej / Danielienė Júratė // W : Wielowymiarowość edukacji XXI wieku : monografia wieloautorska. T. 2, Edukacja szkolna / pod red. nauk. Anny Klim-Klimaszewskiej i Sabiny Wieruszewskiej-Duraj ; [Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach]. – Siedlce : i WN IKRiBL, 2022. – S. 155-167
21. Uczeń ratuje : uczę się bezpiecznie żyć / Ireneusz Barziej. – Nysa : Oficyna Wydawnicza PWSZ, 2020. – 64 s. : fot., il. ; 22 cm.
M 055472 (Brzeg), M 060325 (Kluczbork), M 070389 M 070390 M 070391 M 070392 M 070393 (Nysa), M 222336 M 222337 (Opole)
22. Wybrane problemy jakości edukacji z zakresu pierwszej pomocy / Rafał Bartoszek. – Dąbrowa Górnicza : Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego, 2022. – 133 s. : il., wykr. ; 24 cm.
23. Zagrożenia i pierwsza pomoc w przedszkolu / Joanna Pajączkowska // W : Przedszkole w sytuacji trudnej : zdążyć z pomocą / red. nauk. Beata Szurowska. – Warszawa : „Difin”, 2019. – 312 s. : il. ; 23 cm. – (Engram)
M 057214 (Kluczbork), M 069655 (Nysa), M 220361 M 220362 (Opole)
24. Zagrożenia i pierwsza pomoc w szkole / Joanna Pajączkowska // W : Szkoła w sytuacji trudnej : zdążyć z pomocą / red. nauk. Beata Szurowska. – Warszawa : „Difin”, 2020. – S. 126-143
M 055347 (Brzeg), M 058637 (Kluczbork), M 069663 (Nysa), M 220388 M 220389 (Opole)
25. Zasady bezpieczeństwa nie tylko dla przedszkolaków / Joanna Krzyżanek ; [il. Zenon Wiewiurka]. – Kielce : Wydawnictwo Jedność, cop. 2016. – 70 s. : il. kolor. : ; 23 cm. –
M 064001 (Kluczbork), M 071759 M 072150 (Nysa)
Artykuły w czasopismach:
26. Analiza stanu wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy wśród nauczycieli wychowania przedszkolnego / Grzegorz Józef Nowicki, Jadwiga Woźniak, Barbara Ślusarska, Honorata Piasecka, Ewa Chemperek, Magdalena Młynarska, Katarzyna Naylor // Ostry Dyżur. – T. 8, nr 1 (2015), s. 148-152
27. Bawimy się razem : pomagamy osobie poszkodowanej / Michał Bronikowski, Grażyna Gulczyńska, Krystyna Mazurkiewicz // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. – 2011, nr 1, s. 12-15
* Zawiera scenariusz przykładowej lekcji wychowania fizycznego z elementami udzielania pierwszej pomocy
28. Bezpieczeństwo – pierwsza pomoc – profilaktyka / Agnieszka Zalewska-Meler // Wychowanie w Przedszkolu. – 2014, nr 1, s. 20-26
29. Edukacja dla bezpieczeństwa w zakresie udzielania pierwszej pomocy dla uczniów klasy VIII szkoły podstawowej / Michał Mikulski // Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne. – T. 16, nr 1 (2020), s. 10–25
* Dostępne w Internecie: https://bibliotekanauki.pl/articles/1363391 [dostęp: 11.09.2024 r.]
30. Edukacja dzieci w wieku przedszkolnym z zakresu pierwszej pomocy / Pelagia Szybka // Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate et Educatione Civili. – [T.] 2 (2012), s. 138-150
* Dostępne w Internecie: https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/11782/AF109–12–Edukacja-dzieci–Szybka.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 11.09. 2024 r.]
31. Gdy potrzebna pierwsza pomoc / Emilia Garstka, Marta Pogorzelska // Wychowanie w Przedszkolu. – 2011, nr 7, s. 59-60
32. Jak reagować w przypadku napadu nieepileptycznego / Aleksandra Kubala-Kulpińska // Głos Pedagogiczny. – 2017, nr 85, s. 60-64
33. Kompetencje dzieci w wieku przedszkolnym w zakresie udzielania pierwszej pomocy – wyniki badania pilotażowego / Sylwia Jarzynka [et. al] . – Bibliogr. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 2020, nr 3, s. 38-51
* Dostępne w Internecie: https://bibliotekanauki.pl/articles/893984 [dostęp: 11.09.2024 r.]
34. Kształcenie z zakresu pierwszej pomocy w polskiej edukacji / Pelagia Szybka // Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate et Educatione Civili. – [T.] 5 (2015), s. 149-158
* Dostępne w Internecie: https://studiadesecuritate.uken.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/43/2018/10/Securitate-V-DO-DRUKU-1.pdf [dostęp: 11.09.2024 r.]
35. Mali ratownicy, czyli przedszkolaki uczą się pierwszej pomocy / Małgorzata Piotrowska // Bliżej Przedszkola. – 2019, nr 7-8, s. 40-41
36. Metoda czterech kroków jako innowacyjny sposób nauczania praktycznych umiejętności udzielania pierwszej pomocy / Magdalena Szumie // Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate et Educatione Civili. – [T.] 1 (2010), s. 116-123
* Dostępne w Internecie: https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/10550/AF076–10–Metoda-czterech–Szumiec.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 11.09.2024 r.]
37. Mogę zostać ratowniczkiem : scenariusz zajęć dla klasy II / Krystyna Kolowca // Życie Szkoły. – 2012, nr 10, s. 24-26
38. Motywacja do nauki pierwszej pomocy i sugestie dotyczące prowadzenia szkolenia / Jarosław Woch // Meritum. – 2010, nr 4, s. 68-71
39. Na ratunek maluchowi / Karolina Leszczyk, Jakub Bałaban // Wychowanie w Przedszkolu. – 2011, nr 8, s. 60-63
40. Najczęstsze urazy u uczniów podczas zajęć wychowania fizycznego : jak zapobiegać i jak sobie z nimi radzić / Ewa Brzozowska-Wicherek // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. – 2019, nr 6, s. 32-34
41. Obowiązek udzielenia pierwszej pomocy przez nauczycieli w aspekcie prawno-medycznym / Dariusz Zawadzki, Justyna Krupińska, Anna Rej-Kietla // Szkoła, Zawód, Praca. – 2018, nr 15, s. 29-35
* Dostępne w Internecie: https://bibliotekanauki.pl/articles/560982 [dostęp: 11.09.2024 r.]
42. Pierwsza pomoc, jak się zachować, co zrobić? / Agnieszka Pejkowska // Poradnik Bibliotekarza. – 2021, nr 4, s. 39-40
* Dla dzieci wczesnoszkolnych lub przedszkolnych
43. Pierwsza pomoc – ważna sprawa : scenariusz zajęć dla klasy II / Krystyna Kolowca // Życie Szkoły. – 2012, nr 10, s. 26-27
44. Program nauczania pierwszej pomocy przedmedycznej uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – innowacja pedagogiczna / Radosław Piotrowicz // Meritum. – 2010, nr 4, s. 63-67
45. Smok Edzio i Agatka uczą, jak żyć bezpiecznie. Cz. 12, Krwotok z nosa / Jagoda Wypyszyńska-Cieszkowska // Życie Szkoły. – 2014, nr 1, s. 18
46. Udzielanie pierwszej pomocy : czy to jest takie proste? / Michał Kurdziel // Edukacja i Dialog. – 2013, nr 3/4, s. 74-77
47. Udzielanie pomocy w stanach zagrożenia życia w wodzie / Paweł Różański // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. – 2011, nr 6, s. 30-32
48. Wiedza uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej w zakresie udzielania pierwszej pomocy / Michał Korbelak, Aleksandra Smoleń // Problemy Współczesnej Pedagogiki. – T. 4, nr 1 (2018), s. 7-23
* Dostępne w Internecie: https://bibliotekanauki.pl/articles/498485 [dostęp: 11.09.2024 r.]
49. Wsparcie psychiczne dziecka poszkodowanego w wypadku – wskazówki praktyczne / Małgorzata Sideris // Meritum. – 2010, nr 4, s. 72-75
50. Zawał serca, czyli jak postępować w oczekiwaniu na pogotowie ratunkowe / Grzegorz Wójcik, Krzysztof Radek // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. – 2012, nr 9, s. 9-12
Oprac. Anna Zacłona
Wydział Informacji, Bibliografii i Udostępniania Zbiorów
PBW w Opolu
