Zbigniew Herbert, a właściwie Zbigniew Bolesław Ryszard Herbert, to polski poeta i eseista, autor utworów dramatycznych i słuchowisk, pisarz o wielkim dorobku, z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof. Urodził się 29 października 1924 roku we Lwowie, zmarł 28 lipca 1998 w Warszawie. Laureat ponad dwudziestu polskich i zagranicznych nagród literackich, w latach 60. jeden z najpoważniejszych pretendentów do Literackiej Nagrody Nobla. Herbert należy do najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy. Jako poeta debiutował w 1950 roku, jednak pierwsza książka poetycka Struna światła została wydana dopiero w 1956 roku.
Do najbardziej cenionych dzieł Herberta należy cykl utworów o Panu Cogito, postaci zanurzonej we współczesności, a jednocześnie mocno zakorzenionej w europejskiej tradycji kulturowej. W latach 80. Herbert stał się sztandarowym poetą polskiej opozycji. Od 1986 mieszkał w Paryżu, gdzie współpracował z Zeszytami Literackimi; do Polski wrócił w 1992 roku. Prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył Herberta pośmiertnie Orderem Orła Białego, a w roku 2000 powstał film biograficzny w reżyserii Jerzego Zalewskiego pod tytułem Obywatel Poeta
Decyzją Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Rok Zbigniewa Herberta obchodzony był, po raz pierwszy, w 2008 roku, a 27 października 2017 roku Sejm Rzeczpospolitej Polskiej przyjął przez aklamację uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2018 Rokiem Zbigniewa Herberta.
Bibliografia Zbigniew Herbert (1924-1998) : materiały edukacyjne dla nauczycieli gromadzi piśmiennictwo z lat 2000-2022 i składa się ze 149 opisów bibliograficznych. Bibliografia została sporządzona na podstawie elektronicznych baz danych Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu oraz baz Biblioteki Narodowej. Materiał bibliograficzny uporządkowano alfabetycznie, z podziałem na wydawnictwa zwarte i artykuły w czasopismach. Książki dostępne w PBW w Opolu i/lub filiach oznaczone są sygnaturą.
Książki:
1. Afekt, percepcja i granice ciała : o wierszu „Poczucie tozsamości” Zbigniewa Herberta / Agnieszka Łazicka. – Bibliogr. // W : Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – S. 25-38
M 217527 (Opole)
2. Archeologia „Przesłania Pana Cogito” / Mateusz Antoniuk // W : Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – S. 57-71
M 217527 (Opole)
3. Czytanie metafory – czytanie metaforą / Daria Helena Tokaj // W : Jestem-więc czytam : między pragmatyzmem a wolnością / pod red. Grażyny Tomaszewskiej, Beaty Kapeli-Bagińskiej, Zofii Pomirskiej. – Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2012. – S. 111-127
4. Fotografie : nie tylko „Fotografia” / Francesca Fornari. – Bibliogr. // W : Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – S. 11-23
5. Herbert w szkole : etyka i aksjologia / Stanisław Dłuski // W: Literatura współczesna w edukacji polonistycznej. T. 2, Interpretacje, wartości, konteksty / pod redakcją naukową Urszuli Kopoeć. – Rzeszów : Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017. – S. 41-51
6. Interpretacje wierszy : gimnazjum / Jacek Poznański. – Warszawa : „Skrypt”, 2004. – 143, [1] s.
M 053820 (Kluczbork)
7. Jak uczyć języka polskiego w klasie drugiej gimnazjum : przewodnik dla nauczyciela do podręczników „Świat w słowach i obrazach” oraz „Język ojczysty” / Witold Bobiński, Krystyna Orłowa, Helena Synowiec. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2000. – S.39-40 : Zanim rzucisz kamykiem … : (przeczytaj wiersz Zbigniewa Herberta Kamyk)
8. Jak uczyć języka polskiego w klasie drugiej gimnazjum : przewodnik dla nauczyciela do podręczników „Świat w słowach i obrazach” oraz „Język ojczysty” / Witold Bobiński, Krystyna Orłowa, Helena Synowiec. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2000. – S.38-39 : Radość życia i wierność wartościom, czyli O dwu nogach Pana Cogito Zbigniewa Herberta
9. Jak uczyć języka polskiego w klasie trzeciej gimnazjum : przewodnik dla nauczyciela do podręczników „Świat w słowach i obrazach” oraz „Język ojczysty” / Witold Bobiński, Krystyna Orłowa, Helena Synowiec. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001. – S.27-28 : Zajęcia w szkole patrzenia ( Barbarzyńca w ogrodzie)
10. Język polski 2 : zakres podstawowy i rozszerzony : wybrane scenariusze lekcji dla nauczyciela liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum / Katarzyna Harackiewicz, Joanna Studzińska, Katarzyna Wach. – Gdynia : Operon, 2004. – S.39-43 : Nie należy zaniedbywać nauki o pięknie : (Zbigniew Herbert Potęga smaku)
11. Książka „mówi” – próba hermeneutycznej interpretacji wiersza Zbigniewa Herberta / Barbara Tomalak // W: Interpretacje i nowa matura / pod red. Anny Opackiej. – Katowice : Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, 2004. – S. 99-108
12. Niepewna jasność tekstu : szkice o twórczości Zbigniewa Herberta : 1998-2008 / [red. Józef Maria Ruszar]. – Kraków : „Platan”, 2009. – 471 s., [1] k. tabl. : il. – ( Biblioteka Pana Cogito )
M 202517 (Opole)
13. O martwej naturze rzeczy : Bronisława Maja stadium przedmiotu / Anna Hajduk. – Bibliogr. // W : Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – S. 255-264
M 217527 (Opole)
14. Obywatel poeta [Film] / scen. i reż. Jerzy Zalewski ; zdj. Paweł Wendorff ; muz. Janusz Grudziński. – [Warszawa : Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej], 2008. – 1 dysk optyczny (DVD Video)(75 min 45 s): dźw., kolor
NE 000286 NE 000287 (Kluczbork), NE 000084 (Nysa), NE 000770 (Opole)
15. Otwieranie głosu : studium o wczesnej twórczości Zbigniewa Herberta (do 1957 roku) / Mateusz Antoniuk. – Kraków : „Platan”, 2009. – 476 s.
M 202529 (Opole)
16. „Pamiętając o Zbigniewie Herbercie” : „Majolika” Marii Korusiewicz / Anna Węgrzyniak. – Bibliogr. // W : Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – S. 85-97
17. Poezja Zbigniewa Herberta w odbiorze licealistów z Krakowa / Danuta Łazarska // W : Zbigniew Herbert – poeta między kulturami = Zbigniew Herbert – Dichter zwischen den Kulturen / pod redakcją Anny Małgorzewicz, Ilony Czechowskiej i Małgorzaty Szajbel-Keck. – Wrocław : Atut ; Dresden : Neisse Verlag, 2020. – S. 147-161
18. Przedmioty Herberta, czyli jak rozwijać wyobraźnię / Stanisław Bortnowski // W : Scenariusze przekorne i prawie niemożliwe / Anna Biernacka, Stanisław Bortnowski. – Warszawa : Wydawnictwo Piotra Marciszuka „Stentor”, [2013]. – S. 286-294
M 62994 (Kędzierzyn-Koźle), M 214214 M 214473 (Opole)
19. Scenariusze lekcji języka polskiego : klasa I szkoły ponadgimnazjalnej : (licea i technika) / Joanna Gawlikowska [et al.]. – Goleszów : Publisher-Innowacje, 2002. – S. 199-209 : Tematy : Czego uczą nas klasycy ? (Dlaczego klasycy); Dialog Pana Cogito (Przesłanie Pana Cogito) ; Gry Pana Cogito (Pan Cogito o cnocie)
20. Scenariusze lekcji języka polskiego : klasa I szkoły ponadgimnazjalnej : (licea i technika) / Joanna Gawlikowska [et al.]. – Goleszów : Publisher-Innowacje, 2002. – S. 253-254 : Temat : Dlaczego prokonsul chce wrócić na dwór cesarza ? – Powrót prokonsula Zbigniewa Herberta
21. Scenariusze lekcji języka polskiego : klasa I szkoły ponadgimnazjalnej : (licea i technika) / Joanna Gawlikowska [et al.]. – Goleszów : Publisher-Innowacje, 2002. – S. 113-115 : Temat : Jaka sztuka jest bliższa ideału ? (Apollo i Mesjasz)
22. Scenariusze lekcji języka polskiego : klasa I szkoły ponadgimnazjalnej : (licea i technika) / Joanna Gawlikowska [et al.]. – Goleszów : Publisher-Innowacje, 2002. – S. 111-112 : Temat : Monolog do Ateny : (wiersz Zbigniewa Herberta Do Ateny)
23. Scenariusze lekcji języka polskiego : klasa I szkoły ponadgimnazjalnej : (licea i technika) / Joanna Gawlikowska [et al.]. – Goleszów : Publisher-Innowacje, 2002. – S. 109-111 : Temat : Nike, która się wahajest najpiękniejsza. Dlaczego?
24. Scenariusze lekcji języka polskiego : klasa I szkoły ponadgimnazjalnej : (licea i technika) / Joanna Gawlikowska [et al.]. – Goleszów : Publisher-Innowacje, 2002. – S. 115-121 : Temat : Zbigniew Herbert w muzeum w Heraklionie (Labirynt nad morzem)
25. Teksty kultury w szkole / pod red. Barbary Myrdzik, Leszka Tymiakina. – Lublin : Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2008. – 385, [1] s.
M 63317 Kędzierzyn-Koźle, M 199563, M 199564 (Opole)
26. W poszukiwaniu źródeł poezji : „Las Ardeński” Zbigniewa Herberta / Piotr Kilanowski // W : Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – S. 39-55
M 217527 (Opole)
27. Zagubiony język? O czytaniu fragmentów Księgi Rodzaju / Barbara Myrdzik // W : Przestrzenie rzeczywiste i wyobrażone : o roli kulturowego doświadczania przestrzenności : szkica i studia z edukacji polonistycznej / Barbara Myrdzik, Iwona Morawska, Małgorzata Latoch-Zielińska. – Lublin : Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2016. – S. 263-272
28. Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / [red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor ; autorzy szkiców: Joanna Adamowska i 20 pozostałych]. – Interpretacje wierszy poetów XX wieku. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – 341, [3] s. – (Biblioteka Pana Cogito )
M 217527 (Opole)
29. Zbigniew Herbert : „Kamień, na którym mnie urodzono” / Rafał Żebrowski. – Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 2011. – 661, [3] s. : il. ; 25 cm.
M 206842 (Opole)
30. Zbigniew Herbert w ogrodzie sztuk : szkice literackie / Jacek Rozmus. – Kraków : Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2007. – 219,[1] s. – ( Prace Monograficzne / Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie)
M 197216 (Opole)
31. Zbigniewa Herberta „Do rzeki”, czyli o umiejętności intertekstualnego czytania przez maturzystów / Maria Romanowska // W : Z teorii i praktyki dydaktycznej języka polskiego. 17. – Katowice : Uniwersytet Śląski, 2004. – S. 49-77
32. „Źródło nieba na ziemi” : metafizyka zachwytu : Miłosz – Herbert (rekonesans) / Radosław Sioma. – Bibliogr. // W : Zemsta ręki śmiertelnej : interpretacje wierszy poetów XX wieku / red. nauk. Józef Maria Ruszar, Dorota Siwor. – Kraków : JMR Trans-Atlantyk : Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2017. – S. 99-112
M 217527 (Opole)
Artykuły w czasopismach:
33. Analiza wiersza Zbigniewa Herberta „Podróż” / Marek Bernacki // Polonistyka. – 2004, nr 6, s. 42-45
34. Anioły nasze, Hasiora i Herberta / Elżbieta Potalska // Język Polski w Szkole – Gimnazjum. – 1999/2000, nr 4, s. 21-26
* Scenariusz lekcji integrującej język polski i plastykę 2-3 godz.
35. Bez Eurydyki : Rilke, Herbert, Miłosz wobec mitu miłosnej żałoby / Katarzyna Kuczyńska-Koschany // Zeszyty Literackie. – 2003, nr 3, s. 197-202
36. „Był sobie piękny koń z Lascaux” – jak Z. Herbert odczytał malowidła praczłowieka? / Teresa Bugajska // Język Polski w Gimnazjum. – 1999/2000, nr 2, s. 24-26
37. Chrystus w poezji Zbigniewa Herberta / Tomasz Garbol // Ruch Literacki. – 2001, nr 2, s. 199-210
38. Chrzest ziemi : (Herbert, presokratycy i Nietzsche) / Józef M. Ruszar // Polonistyka. – 2007, nr 4, s. 6-12
* Uwagi na temat pierwszych wierszy z lat 50-tych Zbigniewa Herberta: Chrzest, Testament, Podróż, U wrót doliny
39. Ciało jako problem filozoficzny w poezji Herberta / Beata Przymuszała // Polonistyka. – 2003, nr 7, s. 397-403
40. Czego szukać w labiryncie Herberta? / Anna Legeżyńska // Polonistyka. – 2001, nr 6, s. 370-374
38. Czy czerń musi być zła? : o poetyckim wartościowaniu koloru czarnego w poezji Zbigniewa Herberta / Ewa Badyda // Język Polski. – 2006, z. 2, s. 116-125
* Symbolika koloru czarnego, oznaczającego zło w poezji Herberta
39. Czy „Kamyk jest stworzeniem doskonałym”? : ze Zbigniewem Herbertem przyglądamy się naturze / Marianna Trojak // Biblioterapeuta. – 2004, nr 2, s. 14-16
40. Czy przebaczyć znaczy zapomnieć ?: scenariusz lekcji historyczno-polonistycznej dla klasy trzeciej gimnazjum / Ilona Jankowska, Jolanta Nożnikowska // Język Polski w Gimnazjum. – 2006/2007, nr 1, s.89-101
* Temat : 17 IX 1939 roku w oczach historyków i poety – czy przebaczyć znaczy zapomnieć?
41. Czym jest głos wewnętrzny? : o wierszu Zbigniewa Herberta / Tomasz Markiewka // Przegląd Humanistyczny. – 2012, nr 3, s. 99-107
41. Dlaczego boimy się Prokrustesa X? : (Zbigniew Herbert „Damastes z przydomkiem Prokrustes mówi”) / Zuzanna Wasilewska-Lipke // Polonistyka. – 2002, nr 10, s. 601-606
42. Dlaczego klasycyzm ? / Jerzy Tarnacki // Warsztaty Polonistyczne. – 2000, nr 4, s. 83-87
* (Apollo i Mesjasz)
Dlaczego warto czytać Herberta? : z badań nad szkolną recepcją poezji w klasach pierwszych zreformowanego liceum / Danuta Łazarska // Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia. [Nr] 12 (2021), s. 325-337
* Dostępne w Internecie: https://didactica.up.krakow.pl/article/view/8855/8238
43. Do czego nam dziś potrzebny Pan Cogito? / Marcin Telicki // Polonistyka. – 2010, nr 9, s. 43-46
44. Doskonała niedoskonałość / Aldona Szukalska // Polonistyka. – 2017, nr 6, s. 48-51
45. Droga do Panteonu… – dlatego starożytni [antyk jako inspiracja twórczości J. Kochanowskiego, romantyków, S. Wyspiańskiego, Z. Herberta i K. Wierzyńskiego] / Stanisław Zając // Wiadomości Historyczne. – 2013, nr 6, s. 31-34
46. Dylematy emigrantów – na podstawie wybranych wierszy Zbigniewa Herberta / Urszula Kamińska // Drama. – 2002/2003, z. 43, s. 14-16
* Konspekt lekcji języka polskiego w klasie maturalnej
47. Ekfraza poetycka a audiodeskrypcja / Beata Jerzakowska // Polonistyka. – 2013, nr 5, s. 10-13
* Porównanie audiodeskrypcji obrazu Leonarda da Vinci „Mona Lisa” z ekfrazą poetycką wiersza Zbigniewa Herberta o tym samym tytule
48. Europejskie memento [„Szkice piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego, „Lekcja łaciny” Zbigniewa Herberta, „Będziemy pławić konie we krwi” Ryszarda Kapuścińskiego i „Jakbyś kamień jadła” Wojciecha Tochmana na lekcjach języka polskiego w liceum] / Krzysztof Koc // Nowa Polszczyzna. – 2007, nr 4, s. 11-17
49. Filozofia nauczania, czyli o podmiotowości raz jeszcze [„Lekcja łaciny” Zbigniewa Herberta] / Krzysztof Koc // Polonistyka. – 2010, nr 2, s. 26-31
50. Formy wersu w poezji współczesnej (na przykładzie ,,Nike która się waha” Zbigniewa Herberta) / Witold Sadowski // Przegląd Humanistyczny. – 2000, nr 4, s. 15-23
51. Gry z mitem greckim w „Historii Minotaura” Zbigniewa Herberta / Anna Podemska-Kałuża // Polonistyka. – 2018, nr 4, s. 8-13
52. Herbert : ciemne flukta (notatki) / Paweł Próchniak // Polonistyka. – 2010, nr 9, s. 23-29
53. Herbert – kto to taki? / Monika Kłak-Gorlewicz // Biblioteka Publiczna. – 2018, nr 2, s. 34-36
54. Herbert, który się waha… Barbara Gronek // Język Polski w Szkole Ponadpodstawowej. – 2018/2019, nr 2, s. 26-50
55. Herbert w liceum – dzisiaj / Bożena Chrząstowska // Polonistyka. – 2007, nr. 4, s. 42-44
* Refleksje nad koniecznością i sposobami realizowania w praktyce szkolnej polonistyki tematów opartych na poezji Zbigniewa Herberta
56. Herbert wciąż na nowo czytany / Beata Przymuszała // Polonistyka. – 2007, nr 7, s. 52-54
57. Herbertowska lekcja „czytania obrazu” : „Martwa natura z wędzidłem” / Małgorzata Imperowicz-Jurczak // Polonistyka. – 2007, nr 4, s. 32-36
58. Heureza metoda mądrych pytań / SylwiaŁukasik-Gębska // Język Polski w Gimnazjum. – 2009/2010, nr 4, s. 95-102
59. Jak nowocześnie i nietypowo uczcić Rok Herbertowski? : (WebQuest w pracy nauczyciela-bibliotekarza) / Barbara Michałek // Dialogi Biblioteczne. – 2008, nr 1, s. 26-33, bibliogr.
60. Jak oswoić dla uczniów poezję współczesną / Jgnieszka Kastelik-Herbuś // Język Polski w Gimnazjum. – 2006/2007, nr 2, s.28-32
* Temat : Głos poety o współczesnej (pop) kulturze: Zbigniew Herbert Pan Cogito a pop
61. Jak teksty „rozmawiają z tekstami” / Bożena Lysko // Język Polski w Liceum. – 2006/2007, nr 4, s. 56-63
* (Domysły na temat Barabasza)
62. Jednostka? Masa? Tłum? : rozważania o tym, co przemoc robi z człowiekiem / Katarzyna Kozłowska, Anna Stachowicz // Polonistyka. – 2013, nr 10, s. 19-23
63. „Kamyk” i „Cebula” czyli w Sieci liryki / Anna Wiercińska-Biernacka // Język Polski w Liceum. – 2008/2009, nr 4, s. 56-62
64. Kant i Kafka w filozoficznym zwierciadle poezji / Anna Marczuk // Język Polski w Szkole Średniej. – 2000/2001, nr 3, s. 66-76
* Zawiera szkice robocze dwóch lekcji : 1. Wielcy filozofowie, jak zwykli ludzie, również są śmiertelni ; 2. Czy wytyczony nam proces życia może dawać nadzieję?
65. Klub poetycki : temat: Doskonała niedoskonałość? – motyw kamienia w literaturze / Aldona Szukalska // Polonistyka. – 2017, nr 6, s. 49-51
66. Kolega Orfeusza / Marek Zaleski // Polityka. – 2008, nr 12, s. 74-76
* Poezja Zbigniewa Herberta
67. Krytyk, który się waha / Piotr Śliwiński // Polonistyka. – 2007, nr 4, s. 13-19
* Interesujący szkic poświęcony odbiorowi i odbiorcom poezji Zbigniewa Herberta
68. Liryczne studium fotografii i lustra [„Pan Cogito obserwuje w lustrze swoją twarz”, „Próba opisu” Z. Herberta; „Fotografia tłumu”, „Pierwsza fotografia Hitlera” W. Szymborskiej] / Andrzej Łopata // Język Polski w Liceum. – 2011/2012, nr 4, s. 33-39
69. Literackie kodeksy moralne : E. Hemingway i Z. Herbert / Leon Andrzej Krzemieniecki // Biblioterapeuta. – 2008, nr 4, s. 3-5
70. Metafizyka konkretu – Stołek Zbigniewa Herberta / Andrzej Szwast // Warsztaty Polonistyczne. – 2001, nr 4, s. 142-146
71. Miasto Herberta / Anna Mazurkiewicz-Szczyszek // Polonistyka. – 2007, nr 4, s. 20-25
* Szczegółowe opracowanie jednego z głównych tematów w twórczości Zbigniewa Herberta, jakim jest miasto
72. Mit w poezji Zbigniewa Herberta / Dariusz Żółtowski // Twórczość. – 2019, nr 10, s. 150-154
73. Motyw podróży w poezji Zbigniewa Herberta / Danuta Opacka-Walasek // Język Polski w Szkole Średniej. – 1999/2000, nr 2, s. 79-91
74. Myśliciel w meloniku: Zbigniew Herbert, Pan Cogito / Urszula Wykurz // Język Polski w Gimnazjum. – 2017/2018, nr 1, s. 87-99
75. Na czym polega „doskonałość kamienia”? : scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy II gimnazjum : (na podstawie wiersza Zbigniewa Herberta Kamyk) / Barbara Zaborowska // Wszystko dla Szkoły. – 2002, nr 1, s.15
76. „Najlepsze życzenia z głębi mego kamiennego serca”. Scenariusz lekcji w szkole podstawowej / Monika Simonjetz // Polonistyka. – 2015, nr 6, s. 36-39
* Scenariusz lekcji w oparciu o analizę tekstu Z. Herberta „Kamyk”
77. Niebieskie oczy matki i błękitne oczy królowej Amazonek, czyli funkcje koloru niebieskiego w poezji Zbigniewa Herberta / Ewa Badyda // Język Polski. – 2001, nr 1-2, s. 68-75
78. Nike i pomniki [Nike w wierszu Z. Herberta i w ikonografii] / Piotr Bernatowicz // Polonistyka. – 2011, nr 8, s. 27-31 : il.
79. O języku wyrażania rzeczywistości (na podstawie „Ornamentatorów” Zbigniewa Herberta) / Elżbieta Mikoś // Nowa Polszczyzna. – 2003, nr 3, s. 17-23
80. O szkolnych zmaganiach z toposem „duszyczki” / Joanna Baran // Polonistyka. – 2001, nr 9, s. 546-548
* Temat : O dwóch spotkaniach z „duszyczką” Zbigniewa Herberta. Propozycje lekcji w klasie maturalnej
81. O tych, co powiedzieli: nie / Jolanta Malczewska // Język Polski w Szkole Średniej. – 2000/2001, nr 1, s.
* Literatura socrealistyczna i jej wpływ na społeczeństwo
82. „O wyobraźni w sposób zwykły i niezwykły…” : propozycja lekcji w klasie VI / Małgorzata Jas. – Rys. // Język Polski w Szkole dla klas IV-VI. – 1999/2000, nr 3, s. 37-43
83. Obraz „spustoszenia” dokonanego w kulturze na przykładzie fragmentu „Hańby domowej” Jacka Trznadla / Małgorzata Posel // Drama. – 2002/2003, z. 43, s. 17-18
* Konspekt lekcji język polskiego w szkole średniej
84. Od wiersza Zbigniewa Herberta „Wit Stwosz: Usnięcie NMP” do szczegółowego studium krakowskiego retabulum mistrza z Norymbergi / Nicole Krawczyk . – Bibliogr. // Język Polski w Szkole Podstawowej. – 2019/2020, nr 1, s. 66-85
85. Odtwarzanie i przetwarzanie w wymiarze myślenia – język symboli / Barbara Matusiak // Polonistyka. – 2019, nr 6, s. 10-16
* Interpretacja symboli na lekcji jezyka polskiego w szkole średniej. Ćwiczenie dla uczniów klasy maturalnej
86. Ołtarz Wita Stwosza w wierszach Gałczyńskiego i Herberta / Seweryna Wysłouch. – Bibliogr. // Język Polski w Szkole Podstawowej. – 2020/2021, nr 1, s. 37-50
87. Pamięć i Ojczyzna w poezji Zbigniewa Herberta / Piotr Klimczak // Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej. – 2021, nr 9, s. 43-57
88. Pan od poezji : scenariusz słowno-muzyczny poświęcony Zbigniewowi Herbertowi (29 XI 1924 – 28 VII 1998) / Barbara Wanda Jachimczak // Biblioteka w Szkole. – 2008, nr 4, s. 28-30
89. Panie, dziękuję Ci… : scenariusz : poświęcony Zbigniewowi Herbertowi : przeznaczony dla uczniów gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej / Barbara Wanda Jachimczak // Biblioteka w Szkole. – 2014, nr 11, s. 30-32
90. Pieta – pogańska macocha? / Katarzyna Kuczyńska-Koschany // Polonistyka. – 2002, nr 8, s. 457-461
91. „Podróże” Zbigniewa Herberta / Marek Bernacki // Polonistyka. – 2004, nr 6, s. 42-45
92. Poemat moralisty : monodram oparty na tekstach Zbigniewa Herberta / Anna Figlus // Wychowawca. – 2015, nr 6, s. 32-33
93. Poetycka modlitwa podróżnika / Teresa Kosyra-Cieślak // Polski w Praktyce. – 2012, nr 4, s. 39-40
* O wierszu Zbigniewa Herberta „Modlitwa Pana Cogito – podróżnika”
94. Poezja Zbigniewa Herberta w świecie sztuk pięknych / Paweł Gogler // Pamiętnik Literacki. – 2006, nr 1, s. 79 – 106
* Portrety mistrzów w poezji Herberta.
95. Polsko-angielskie spotkania z poezją [m.in. przekłady poezji Z. Herberta] / Lidia Cybulska // Języki Obce w Szkole. – 2008, nr 3, s. 105-109
96. Porozmawiajmy o bohaterach. Cz. 3 / Janusz Waligóra. – Rys. // Nowa Polszczyzna. – 2001, nr 3, s. 15-25
* “Historia Minotaura” z tomu “Pan Cogito”Zbigniewa Herberta
97. Postać matki w „Trenie” Zbigniewa Herberta / Małgorzata Mikołajczak // Polonistyka. – 2003, nr 3, s. 157-162
98. Poszukiwanie i szlifowanie diamentów : o inicjowaniu uczniowskich prób ekspresji słownej / Elżbieta Misiakiewicz // Zeszyty Szkolne. – 2006, nr 3, s. 87-95
* Warsztaty twórcze dla młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
99. Powtórka do matury – scenariusz do zajęć z języka polskiego / Jolanta Smorz // Biuletyn Oświatowy. – 2001, nr 8, s. 49-51
* Zawiera scenariusz zajęć: W kręgu postaci biblijnych i mitologicznych
100. Prawda serca. Filmy dokumentalne o Zbigniewie Herbercie na lekcji języka polskiego / Iwona Grodź // Sygnał. – 2019, nr 13 [właśc. nr 2], s. 32-33
* Scenariusz lekcji z języka polskiego w szkole średniej
101. Problematyka przestrzeni i milczenia w „Drugim pokoju” Zbigniewa Herberta i „Wnętrzu” Maurice’a Maeterlincka / Paweł Pluta // Warsztaty Polonistyczne. – 2001, nr 4, s. 147-153
102. Przeciw ,,tryumfowi antropomorficznej bestii” : (prywatnie o ,,prywatnej mitologii” Zbigniewa Herberta) / Katarzyna Kuczyńska-Koschany // Polonistyka. – 2001, nr 9, s. 531-536
* Poetyka mitu, jego przed- i ponadhistoryczność. Propozycja włączenia utworu Z.Herberta ,,Król mrówek. Prywatna mitologia”do ,,prywatnego” spisu lektur dla liceum
103. Przedmiot w poezji / Stanisław Bortnowski // Polonistyka. – 2002, nr 10, s. 580-586
* Rola i znaczenie przedmiotu w twórczości Gałczyńskiego, Grochowiaka, Białoszewskiego i Herberta
104. Przedmioty Herberta, czyli jak rozwijać wyobraźnię / Stanisław Bortnowski // Polskiw Praktyce. – 2010, nr 2, s. 31-41
105. Przygody trzmiela, czyli uniwersytecka i szkolna interpretacja literacka / Joanna Grądziel-Wójcik // Polonistyka. – 2012, nr 6, s. 34-39
106. Pudełko zwane wyobraźnią : scenariusz lekcji dla klasy V / Anna Cholewa // Między Nami Polonistami. – Nr 9 (2007), s. 26, 31
107. Radio, maska i oko wewnętrzne. „Rekonstrukcja poety” Zbigniewa Herberta / Jacek Kopciński // Pamiętnik Literacki. – 2005, nr 1, s. 105 – 140
* Homer – antyczny poeta w twórczości poetyckiej Z. Herberta
108. Rozmyślać o „samym istnieniu”. Poeci współczesni wobec zagadnien bytu / Bożena Olszewska // Zeszyty Szkolne. – 2007, nr 3, s. 69-74
109. Rzeczywistość jak raj? Zbigniew Herbert „Sprawozdanie z raju” / Ewa Kucharczak // Drama. – 2002/2003, z. 43, s. 11-12
* Konspekt lekcji języka polskiego w gimnazjum
110. Sacrum i dzieło – lekcja z obrazem / Monika Kołosińska // Polonistyka. – 2001, nr 9, s. 554-557
* Lekcja języka polskiego w liceum dotycząca obrazu Piero della Francesca ,,Narodzenie Chrystusa” oraz fragmentu eseju Zbigniewa Herberta ze zbioru ,,Barbarzyńca w ogrodzie”
111. Scenariusze lekcji języka polskiego dla gimnazjum. Wspomnienie zamordowanego nauczyciela w wierszu Herberta „Pan od przyrody” / Mirosława Sankowska-Patalon // Aura. – 2002, nr 2, dod. „Prace konkursowe” nr 1, s. 3
112. Słabszy – odrzucony – samotny jako bohater literatury współczesnej / Małgorzata Boraczyńska // Polski w Praktyce. – 2012, nr 2, s. 30-35
* Zawiera pomysły na lekcje: 1. Jak narodziły się społeczne frustracje Polaków? 2. Zapiski z życia dziecka niedostosowanego. 3. Szkoła jako laboratorium społeczne lub zwierciadło
113. Sława Herberta u Włochów / Andrzej Zieliński // Przegląd Humanistyczny. – 2000, nr 4, s. 1-14
114. Słowo i dźwięk kluczem do wyobraźni : scenariusz zajęć koła polonistycznego dla IV-VI klasy – korelacja międzyprzedmiotowa z muzyką (czas realizacji – 2 lekcje) / Marzena Marczyk, Olek Przemysław // Między Nami Polonistami. – 2006, nr 5, s. 21-23
115. „Stara panna” Kochanowskiego. Scenariusz lekcji dla klas gimnazjalnych / Joanna Wójtowicz // Zeszyty Szkolne. – 2005, nr 3, s. 74-79
116. Sztuka czy rzemiosło? : wokół eseju Zbigniewa Herberta / Ewa Kujaszewska // Język Polski w Gimnazjum. – 2012/2013, nr 3, s. 90-98
* Analiza eseju „Cena sztuki” pochodzącego ze zbioru „Martwa natura z wędzidłem”
117. Śpiewające dziewczyny z sąsiedztwa / Izolda Kiec // Polonistyka. – 2011, nr 1, s. 30-33
118. Śródziemnomorze w literaturze XX wieku / Marcin Jauksz // Polonistyka. – 2005, nr 1, dod. Matura – egzamin Wewnętrzny nr 3, s. 15-19
119. Temat maturalny [z j. polskiego] / Katarzyna Kuczyńska-Koschany // Polonistyka. – 2004, nr 7, dod. „Matura – egzamin wewnętrzny”, nr 1, s. (10-13)
120. Test polonistyczny jako narzędzie przydatne do sprawdzania i kształcenia umiejętności analizy i interpretacji eseju literackiego / Bożena Mlonka // Język Polski w Liceum. – 2003/2004, nr 1, s. 62-79
121. Topos ogrodu w kulturze / Anna Paprotka // Polonistyka. – 2000, nr 8, s. 492-497
* Propozycje lekcji języka polskiego w gimnazjum
122. Trzy „martwe natury” – Przybosia, Herberta i Różewicza / Barbara Sienkiewicz // Polonistyka. – 2010, nr 1, s. 6-13
123. Trzy pomysły na omawianie twórczości Zbigniewa Herberta / Dariusz Żółtowski . – Bibliogr. // Język Polski w Gimnazjum. – 2018/2019, nr 3, s. 97-108
124. Twórczość Zbigniewa Herberta : międzyszkolny konkurs literacki / Anna Baran, Anna Jurga-Rychlińska, Bogusława Wajdzik // Biblioteka w Szkole. – 2006, nr 10, s. 22-23
125. „U wrót doliny” Zbigniewa Herberta : międzyprzedmiotowa analiza i interpretacja wiersza / Elżbieta Mazur // Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Dydaktyka. 1643-0514. Z. 2 (2003), s. 45-53
126. Uczeń, który rośnie z Herbertem nie tylko w Roku Herberta / Iwona Morawska // Język Polski w Liceum. – 2008/2009, nr 3, s. 84 – 97
* Propozycja pracy z twórczością Zbigniewa Herberta na języku polskim. Niekonwencjonalny sposób przybliżenia uczniom sylwetki i dorobku poety. Praca z wierszami „Pudełko zwane wyobraźnią”, „Pan od pogody” i „Historia Minotaura”, w poszukiwaniu wartości humanistycznych i kulturotwórczych
127. „Uprawa filozofii” Zbigniewa Herberta na lekcjach języka polskiego : próba interpretacji / Elżbieta Kozłowska // Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Dydaktyka. 1643-0514. Z. 1 (2002), s. 184-191
128. ,,W historii nic nie zamyka się ostatecznie” / Jolanta Malczewska // Polonistyka. – 2000, nr 3, s.161-165
* Dialog Platona ,,Obrona Sokratesa” i esej Z.Herberta ,,Obrona Templariuszy”. Rozwiązanie metodyczne do analizy w szkole średniej
129. [W stronę interpretacji] / Alina Biała // Język Polski w Liceum. – 2001/2002, nr, s.118-121
* Analiza i interpretacji utworów poetyckich A. Kamieńskiej „Biały rękopis, Z. Herberta „Dałem słowo, Cz. Miłosza „Dytyrmab” w kontekście definicji pojęcia „słowo”
130. W świecie Pana Cogito. O Zbigniewie Herbercie / Urszula Cimoch, Marta Gibowska // Poradnik Bibliograficzno-Metodyczny. – 2008, nr 1, s. 46-72
131. Walka wszech czasów – sprawozdanie z wydarzeń biblijnych : dla uczniów klas 2-3 szkoły ponadgimnazjalnej, wykorzystujących umiejętności nabyte na lekcjach języka polskiego [wg „U wrót doliny” Z. Herberta i „Apokalipsy św. Jana”] / Zbigniew Kruszewski // Katecheta. – 2011, nr 3, s. 24-25
132. Weduty Zbigniewa Herberta / Monika Wójciak // Polonistyka. – 2001, nr 9, s. 537-541
* Pejzaże miejskie i ich malarskie ujęcie w poezji i twórczości eseistycznej Herberta
133. Wędrowiec, który podąża z Manczy / Barbara Gronek // Język Polski w Liceum. – 2008/2009, nr 2, s. 35-46
134. Wędrująca tajemnica. Pan Cogito rozmyśla o duszy / Urszula Wykurz . – Bibliogr. // Język Polski w Szkole Ponadpodstawowej. – 2018/2019, nr 2, s. 101-109
135. Wina, kara i przebaczenie – motyw obecny w różnych utworach literackich / Ewa Grzesiak // Język Polski w Liceum. – 2003/2004, nr 3, s. 49-52
* „Quo vadis”, „Krzyżacy”, „Inny świat”, „Przesłanie Pana Cogito”
136. Wspomnienie zamordowanego nauczyciela w wierszu Herberta „Pan od przyrody” / Mirosława Sankowska-Patalon // Jura. – 2002, nr 2, dod. s.3
137. Współczesność a tradycja : Maciej Kazimierz Sarbiewski, Leopold Staff, Zbigniew Herbert, czyli dyskusja ze stoicyzmem / Jakub Z. Lichański // Przegląd Humanistyczny. – 2008, nr 4, s. 1-15
* Motyw stoicyzmu w poezji polskiej
138. Wszędzie ta sama ziemia : projekt cyklu kształcenia literacko-kulturowego / Ewa Goczał // Język Polski w Szkole IV-VI. – 2015/2016, nr 1, s. 46-59
139. Wyspa źródeł wśród żywiołów [„Wyspa” Z. Herberta] / Piotr Michałowski // Polonistyka. – 2008, nr 5, s. 44-49
140. Z perspektywy siedemnastowiecznych mistrzów holenderskich / Alina Biała // Język Polski w Liceum. – 2005/2006, nr 4, s. 33-45
* Nawiązanie do dzieł mistrzów holenderskich: P. Claesz’a, H. W. Torrentiusa, P. de Hooch’a,M. Nicoales’a, J. Lievens’a, Gerarda Młodszego Terborach’a, J. V. van Delft’a
141. Zagadka przedmiotu / Izabela Stasiak // Polonistyka. – 2007, nr 4, s.37-41
* Scenariusz zajęć dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych poświęconych obecności przedmiotów w poezji współczesnej – analiza i interpretacja utworu “Stołek” Z. Herberta
142. Zanim nauczę ich Herberta / Mariusz Solecki // Język Polski w Liceum. – 2006/2007, nr 2, s. 15 – 21
* Przedstawienie interpretacji dwóch wierszy Zbigniewa Herberta „Postój” i „Domy przedmieścia”
143. Zapisuję czterem żywiołom to, co miałem na niedługie władanie : praca z biografią twórcy na przykładzie sylwetki Zbigniewa Herberta/ Anna Marczuk // Język Polski w Szkole Średniej. -1999/2000, nr 1, s. 21-31
144. Zbigniew Herbert i poezja lamentacyjna / Mateusz Antoniuk // Polonistyka. – 2007, nr 4, s. 26-31
* Omówienie „wątku lamentacyjnego” we wczesnej poezji Zbigniewa Herberta
145. Zbigniew Herbert. materiały pomocnicze dla nauczycieli : (zestawienie bibliograficzne w wyborze) Katarzyna Garbuzik // Język Polski w Szkole Ponadpodstawowej. – 2018/2019, nr 3, s. 102-109
146. Zbigniew Herbert : motywy antyczne / Alicja Jakubowska-Ożóg // Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Filologiczna. Dydaktyka. Z. 7 (2012), s. 71-81
147. Zbigniewa Herberta eseistyczne egzegezy dzieł sztuki : (przykłady) / Marian Cyran // Język Polski w Liceum. – 2016/2017, nr 1, s.23-37
148. Źródło europejskiej kultury : (cykl lekcji poświęconych mitom) / Bożena Olszewska // Wszystko dla Szkoły. – 2007, nr 9, s.18-21
* M.in. temat lekcji: Antyk w poezji współczesnej na przykładzie „Nike” M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i „Nike, która się waha” Z. Herberta
149. „Żyłem rozpięty między przeszłością a chwilą obecną…” / Barbara Wanda Jachimczak // Biblioteka w Szkole. – 2018, nr 2, s. 27-29
Netografia:
https://www.youtube.com/watch?v=F4STSl4f05g
https://www.youtube.com/watch?v=CpZLlEBBoVM
http://static.wbp.poznan.pl/att/x-archiwum/6_27_pl_p_dodatek5_porad_32008.pdf
http://www.pawlowska.pl/?page_id=58
https://www.profesor.pl/mat/n10/n10_i_gajewska_040511_3.php
http://www.zaadoptujrzeke.pl/cms/uploads/broszury/scenariusze-zajec-2014.pdf
http://www.ids.uni.lodz.pl/gimkonst/dokumenty/dla_nauczyciela/herbert.pdf
http://static.scholaris.pl/resource-files/251/kto_jest_artysta_kim_jest_57227.pdf
Oprac. Iwona Kowalska
Wydział Informacji, Bibliografii i Udostępniania Zbiorów
PBW Opole
Aktualizacja 2022.05.18
