Książki:
1. „Dzień Górnika” i „Dzień Hutnika” : uroczystości branżowe w przemyśle ciężkim jako rytuały zastępcze świąt religijnych / Beata Piecha-van Schagen // W : Więcej niż partia : PZPR a polityka, gospodarka i społeczeństwo 1948-1990 / pod red. Adama Dziuby i Bogusława Tracza. – Katowice ; Warszawa : Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2017. – S. 333-347
2. Gawędy górnicze : szkice z dziejów i tradycji polskiego górnictwa / Maria Żywirska ; opracowanie graficzne Janusz Jurjewicz. – Warszawa : „Nasza Księgarnia”, 1968. – 222, [2] s. : il. ; 21 cm.
M 009077 (Brzeg), M 061145 (Opole)
3. Górnicy i kopalnie w teatrze : osoby i miejsca ponownie przyłączane do społeczności / Magdalena Gołaczyńska // W : Na granicy : środkowoeuropejska przestrzeń kulturowa / pod red. Justyny Kowal, Milana Lesiaka, Piotra Rudzkiego. – Wrocław : Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2022. – S. 129-138
4. Górnicza lampa się pali… : o tradycjach górniczych i hutniczych w Akademii Górniczo-Hutniczej – i nie tylko – bogato ilustrowany przewodnik subiektywny / Artur Bęben. – Kraków : AGH. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, 2008. – 456 s. : il. kolor. ; 25 cm.
5. Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach / pod red. Doroty Simonides. – Katowice : Śląski Instytut Naukowy, 1988. – 493, [3] s. : il., nuty ; 21 cm. – (Silesiana)
M 042477 (Brzeg), M 043093 (Kluczbork), M 057683 M 050216 (Nysa), M 155120 (Opole)
5. Górniczy śmiech : (komizm ludowy pogranicza czesko-polskiego) / Karol Daniel Kadłubiec. – Wrocław : Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1995. – 307 s. : il., fot., 3 portr. ; 21 cm. – (Biblioteka „Literatury Ludowej” t. 1)
M 050336 (Kluczbork), M 184713 M 184712 (Opole)
6. Karnawalizacja górniczego świętowania / Krystyna Kossakowska-Jarosz // W : Obrzędy, zwyczaje, rytuały w kulturze i edukacji regionalnej / red. nauk. Zofia Budrewicz i Maria Sienko. – Kraków : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2019. – S. 227-243
7. Konterfekty górników i hutników w literaturze dawnej : (wybrane przykłady) / Andrzej Borkowski // W : Literackie podróże do wnętrza Ziemi : studia / red. nauk. Jarosław Ławski i Małgorzata Burzka-Janik. – Białystok ; Opole : Ośrodek Badań Europy Środkowo-Wschodniej, 2020. – S. 116-130
8. Księga górniczych dowcipów / [wybór tekstów Aleksander Trzaska ; rys. Wojtek Łuka]. – Katowice : Wydawnictwo Górnicze, 1996. – 127, [1] s. : il. ; 17 cm.
9. Legendy wielickie / [wybór] Urszula Janicka-Krzywda ; [rys. Barbara Nowak]. – Kraków : Oddział Akademicki PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego], 1984. – 77 s. : il. ; 21 cm.
10. Ludowa literatura górnicza / Józef Ligęza ; Instytut Śląski w Opolu. – Katowice : „Śląsk”, 1958. – 130, [1] s. ; 24 cm.
M 019841 M 019842 (Opole)
11. Ludowa literatura górnicza ; Śladami tradycji : studia nad folklorem górniczym ; Podania górnicze z Górnego Śląska / Józef Ligęza ; do dr. przygot. i posł. opatrzył Marian Grzegorz Gerlich. – Katowice : Towarzystwo Zachęty Kultury, 1992. – 396 s. pag. varia ; 24 cm. – (Dzieła / Józef Ligęza ; 2)
12. Ludowe pieśni górnicze w Zagłębiu Dąbrowskim : studium folklorystyczne / Adolf Dygacz ; przedm. Julian Krzyżanowski. – Katowice : Śląski Instytut Naukowy, 1975. – 161, [2] s., 8 s. tabl. : il., nuty ; 24 cm.
13. Motyw kopalni w prozie polskiej XX i XXI wieku / Justyna Szlachta-Misztal // W : Literackie podróże do wnętrza Ziemi : studia / red. nauk. Jarosław Ławski i Małgorzata Burzka-Janik. – Białystok ; Opole : Ośrodek Badań Europy Środkowo-Wschodniej, 2020. – S. 49-63
14. Narodziny, zaślubiny, śmierć : zwyczaje i obrzędy w katowickich rodzinach górniczych / Halina Gerlich. – Katowice : Śląski Instytut Naukowy, 1984. – 128 s. : il., err. ; 21 cm. – (Silesiana)
M 034238 (Brzeg), M 43780 M 43374 (Kędzierzyn-Koźle), M 043123 (Nysa), M 134193 (Opole)
15. O emocjach z pokładu węgla : poezja Józefa Krupińskiego w soczewce socjologii literatury / Magdalena Wanot-Miśtura // W : Od uwielbienia do wzgardy : o języku emocji w różnych typach dyskursu : praca zbiorowa / pod red. Magdaleny Wanot-Miśtury i Elżbiety Wierzbickiej-Piotrowskiej. – Warszawa : Dom Wydawniczy Elipsa, 2021. – S. 127-141
16. Pieśni górnicze : studium i materiały / Adolf Dygacz ; Wojewódzki Ośrodek Kulturalno-Oświatowy w Katowicach. – Katowice : „Śląsk”, 1960. – 158, [1] s. : mapa, nuty ; 25 cm.
M 20079 (Kędzierzyn-Koźle)
17. Podróż w głąb ziemi : wizerunek górnika dawniej i dziś / Wioletta Wilczek // W : Wędrówka, podróż, migracja w języku i kulturze / pod red. Ewy Biłas-Pleszak, Joanny Przyklenk, Artura Rejtera, Katarzyny Sujkowskiej-Sobisz. – Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018. – S. 219-234
18. Praca w kopalni soli na początku XVII wieku według poematu „Muza gór wielickich” Andrzeja Loeaechiusa / Pauliuna Poterała // W : „Labor omnia vincit improbus” : etos pracy w literaturze i kulturze : wybrane ujęcia / pod red. Michała Kurana ; przy współpr. Aleksandry Goszczyńskiej. – Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2019. – S. 127-134
19. Rozwój polskiej terminologii górniczej / Stanisław Gajda. – Opole : WSP, 1976. – 157 s. : tab., wykr. ; 24 cm. – (Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich. Seria B, Studia i Monografie ; nr 55)
M 028568 M 028567 (Nysa), M 103585 M 105909 (Opole)
20. Rytm i obyczaj : cztery szkice o tradycyjnej kulturze górniczej / Marian Grzegorz Gerlich. – Zabrze : Muzeum Miejskie, 2003. – 143 s. ; 21 cm.
21. Strachy : w kręgu dawnych śląskich wierzeń / Marian Grzegorz Gerlich ; [il. Ireneusz Botor]. – Katowice : Śląski Instytut Naukowy, 1989. – 290, [1] s. : il. ; 21 cm. – (Biblioteczka z Marzanną)
M 044956 (Kluczbork), M 159698 (Opole)
22. Stromą na dół drabiną : z tradycji polskiego górnictwa / Jan Ziemba. – Katowice : Śląski Instytut Naukowy, 1983. – 157, [3] s., [32] s. ; 21 cm. – (Silesiana)
M 43726 (Kędzierzyn-Koźle), M 134816 (Opole)
23. Tradycje i dziedzictwo górnicze na obszarze Katowic z perspektywy XXI wieku / red. nauk. Antoni Barciak ; Polska Akademia Nauk. Oddział w Katowicach [etc.]. – Katowice : Polska Akademia Nauk. Oddział, 2010. – 448 s. : il. ; 24 cm.
24. Tragedia w kopalni : kulturowe konteksty katastrof i wypadków górniczych / Dorota Świtała-Trybek. – Opole : Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2014. – 348 s. : il. ; 24 cm. – (Studia i Monografie / Uniwersytet Opolski, 1233-6408 ; nr 502)
M 212124 (Opole)
25. Tłuste jedzenie, tabaka i piwo : górników sposoby „leczenia” wybranych dolegliwości / Dorota Świtała-Trybek // W : Wokół choroby, medycyny i praktyk leczniczych : teorie, konteksty, interpretacje / pod red. Katarzyny Łeńskiej-Bąk, Magdaleny Sztandary ; Uniwersytet Opolski, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. – Opole : Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2009. – S. 239-250
M 204164 M 207133 (Opole)
26. Wizerunek górnika w czasopismach dla dzieci młodszych jako przejaw oddziaływania socjalistycznego państwa w latach 1956-1989 / Bogumiła Staniów // W : Wizerunek jako kategoria teorii komunikacji, antropologii kultury i semiotyki tekstu / pod red. Aleksandra Kiklewicza. – Olsztyn : Centrum Badań Europy Wschodniej, 2020. – S. 137-152
27. Zarys kultury górniczej : Górny Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie / Józef Ligęza, Maria Żwirska ; Śląski Instytut Naukowy w Katowicach. – Katowice : „Śląsk” , 1964. – 258, [2] s., [2] k. tabl. kolor., [2] k. tabl. złoż. : il., faks., fot., 1 mapa, plany ; 25 cm.
M 043274 (Opole)
Artykuły w czasopismach:
28. „Barbórka” : historia kształtowania się świadomości / Jakub Błażej // Śląsk. – 2024, nr 12, s. 30-31
29. Biedaszyby w koronie / Jan F[ranciszek] Lewandowski // Śląsk. – 2000, nr 11, s. 34-37
* Śląsk w filmach „Sól ziemi czarnej” i „Perła w koronie”
30. Bohaterowie naszego kina / Jan F. Lewandowski // Śląsk. – 2015, nr 2, s. 64-65
* Górnicy w filmie polskim
31. Demonologia górnicza / Aleksandra Kośmicka // Wałbrzyskie Zeszyty Muzealne. – Z. 2 (2007), s. 69-73
32. Demonologia w kopalni kreowanej przez Gustawa Morcinka / Beata Langer // Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia. – [Nr] 9 (2011), s. 107-119
* Dostępne w Internecie: https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/13238/af104–09–langer–demonologia-w-kopalni.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 1.12.2025 r.]
33. Duchy światła i mroku / Jacek Kurek // Śląsk. – 2015, nr 12, s. 42-45
* Górnicy w literaturze i sztuce polskiej
34. Fajka górnicza / Stefan Gierlotka // Śląsk. – 2024, nr 12, s. 30-33
35. Ferdynand Goetel i jego górnicza powieść „Anakonda” / Jacek Okoń // Górnik Polski. – Nr 10/11 (2017), s. 213-238
36. Górnicy spod pióra Aleksandra Jackiewicza / Jacek Okoń // Śląsk. – 2024, nr 12, s. 16-18
37. Górnicze drogi do odrodzonej Ojczyzny : w świetle ludowych pieśni i wspomnień / Kornelia Dygacz // Górnik Polski. – Nr 12 (2018), s. 109-124
38. Górnicze wątki etnologiczne i zawodowe w zagłębiowskiej powieści Zofii Bukowieckiej „Historia o Janku górniku” z roku 1896 / Jacek Okoń // Górnik Polski. – Nr 7 (2013), s. 69-116
39. Górnicze Zabrze jako bohater literacki / Jacek Okoń // Górnik Polski. – Nr 13 (2019/2020), s. 59-85
40. Jak kromka chleba / Jan F[ranciszek] Lewandowski // Śląsk. – 2001, nr 12, s. 51-54
* Wydarzenia 16 XII 1981 r. w kopalni „Wujek” przedstawione w filmie „Śmierć jak kromka chleba”
41. Kopalnia jako „piąty żywioł” na podstawie wybranych tekstów literackich : szkic / Katarzyna Bereta // Orbis Linguarum. – Vol. 42 (2015), s. 253-261
* Dostępne w Internecie: https://orbis-linguarum.pl/issues/orbis_42.pdf [dostęp: 1.12.2025 r.]
42. Łaźnia łańcuszkowa – inspiracja i motyw literacki / Jacek Okoń // Śląsk. – 2023, nr 11, s. 31-35
43. Nasze kino górnicze : od „Czarnych diamentów” do „Benka” / Jan F. Lewandowski // Śląsk. – 2009, nr 12, s. 52-55
44. O niezwykłym życiu / Piotr Skowronek // Śląsk. – 2024, nr 12, s. 64
* Zawiera rec. książki: Górnicy. Opowieści spod ziemi / Tadeusz Biedzki. – Pelplin, 2024
45. Obchody dnia świętej Barbary w Zagłębiu Dąbrowskim według przekazów literackich z końca XIX wieku / Jacek Okoń // Rocznik Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie. – T. 10 (2022), s. 70-110
* Dostępne w Internecie: https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/rocznik-muzeum-gornoslaski-park-etnograficzny-w-chorzowie/2022-tom-10/rocznik-muzeum-gornoslaski-park-2022-t10-okon.pdf [dostęp: 1.12.2025 r.]
46. Obraz rodziny i jej tradycje w środowisku górniczym na podstawie wybranych utworów Gustawa Morcinka / Beata Langer // Górnik Polski. – Nr 7 (2013), s. 117-143
47. Pacyfikacja KWK „Wujek” w filmie Kazimierza Kutza / Jarosław Neja // CzasyPismo. – 2021, nr 2, s. 83-87
48. Pod prąd – jak rodziła się „Śmierć jak kromka chleba” Kazimierza Kutza / Danuta Lubina-Cipińska // Śląsk. – 2009, nr 6, s. 10-13
49. Realia górnicze z literackiego przekazu Gintera Pierończyka / Kornelia Dygacz // Górnik Polski. – Nr 10/11 (2017), s. 197-211
50. Romantyczne górnictwo : między mistyką, nauką a przemysłem / Michał Kuziak // Wiek XIX. – R. 8 (2015), s. 39-56
* Dostępne w Internecie: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/83362/edition/68764/content [dostęp: 1.12.2025 r.]
51. Strój górnika w polskiej literaturze ludowej / Kornelia Dygacz // Literatura Ludowa. – 1997, nr 1, s. 29-40
52. Śląsk według Kutza : „Sól ziemi czarnej”, „Perła w koronie” / Maria Lipok-Bierwiaczonek // Kwartalnik Filmowy. – Nr 18 (1997), s. 45-58
53. [Śmierć jak kromka chleba – recenzja] / Andrzej Szpulak // Czas Kultury. – 1998, nr 1, s. 93-95
* Zawiera rec. filmu: Śmierć jak kromka chleba / reż. Kazimierz Kutz
54. Świat górniczy w koncepcji kolorystycznej Gustawa Morcinka // Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie. – T. 23 (1982), s. 139-152
55.Święci patroni górników w Ameryce Południowej / Stefan Gierlotka // Śląsk. – 2019, nr 3, s. 74-77
56. Utwory górnicze Oskara Zawiszy (1878-1933) : wspomnienie w 80. rocznicę śmierci autora / Kornelia Dygacz // Górnik Polski. – Nr 7 (2013), s. 53-68
57. W Barbórkę i na co dzień / Janusz Skwara // Film. – 1977, nr 49, s. 3-5
58. W kręgu dzieł sztuki górniczej / Stanisław Januszewski // Spotkania z Zabytkami. – Nr 5/6 (2010), s. 4-9
59. W rodzinie górniczej : korzenie etosu górniczego / Dorota Simonides // Śląsk. – 2006, nr 6, s. 22-25
60. Wędrówki po kinie : sławne filmy górnicze / Jan F. Lewandowski // Śląsk. – 1996, nr 12, s. 55
* Filmy o tematyce górniczej w historii kina polskiego i obcego
61. Węgiel w bajkę przemieniony / Jan Rosłan // Akcent. – 1980, nr 4, s. 97-106
62. Węgielnym Szlakiem pod opieką Skarbka : analiza strukturalna górniczych górnośląskich legend / Patryk Stępień // Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Pedagogika. – 2023, z. 2, s. 99-120
* Dostępne w Internecie: https://apcz.umk.pl/AUNC_PED/article/view/48615 [dostęp: 1.12.2025 r.]
63. Wizerunek Świętej Barbary w niemieckich tekstach literackich na Górnym Śląsku : rekonesans / Marcin Szymczyński // Acta Neophilologica. – [T.] 26, [nr] 2 (2024), s. 55-72
* Dostępne w Internecie: https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/an/article/view/10344 [dostęp: 1.12.2025 r.]
64. „Wszystko się zmienio” czyli o przemianach i „śmierci” dawnej kultury górniczej / Marian Grzegorz Gerlich // Śląsk. – 2011, nr 12, s. 24-27
65. Z ciemnego chodnika do świetlistej przyszłości : górnicy w polskiej prozie socrealistycznej / Marcin Skoczeń // CzasyPismo. – 2018, nr 2, s. 130-138
66. Zmyślenie i prawda / Andrzej Werner // Zeszyty Telewizyjne. – Nr 10 (2005), s. 88-91
* Zawiera rec. filmu: Barbórka / reż. Maciej Pieprzyca
Oprac. Anna Zacłona
Wydział Informacji, Bibliografii i Udostępniania Zbiorów
PBW w Opolu
