„Najlepsze płótna te nie namalowane”. Jan Cybis
Jan Cybis (ur. 16 lutego 1897 we Wróblinie, zm. 13 grudnia 1972 w Warszawie) – malarz, pedagog i krytyk sztuki, współzałożyciel grupy kapistów. Mąż malarki Hanny Rudzkiej-Cybis. Artysta związany jest ze Śląskiem Opolskim poprzez miejsce swojego urodzenia. W swej rodzinnej miejscowości spędził pierwszych jedenaście lat życia, nigdy więcej na stałe nie powrócił na Opolszczyznę, ale często odwiedzał rodzinny Śląsk Opolski. W latach 1921–1924 studiował w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowniach Józefa Mehoffera, Ignacego Pieńkowskiego i Józefa Pankiewicza. Od 1924 przebywał z grupą kapistów w Paryżu. Po II wojnie światowej Jan Cybis mieszkał w Warszawie. W 1945 roku został profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Był czołowym reprezentantem nurtu kolorystycznego w malarstwie lat trzydziestych i sztuce powojennej. Wykształcił własny styl odznaczający się wysokimi wartościami kolorystycznymi, swobodną, zróżnicowaną fakturą i ekspresyjną plamą. Muzeum Śląska Opolskiego posiada największą oraz najbardziej reprezentatywną kolekcję prac Jana Cybisa w Polsce. Liczy ona 90 obrazów olejnych i 846 prac na papierze.
Zestawienie bibliograficzne „Jan Cybis (1897-1972)” poświęcone życiu i twórczości wybitnego artysty malarza, pedagoga i krytyka sztuki zostało sporządzone na podstawie elektronicznych baz danych Biblioteki Narodowej, Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Opolu oraz bibliotek wyższych szkół artystycznych. Bibliografia gromadzi 77 opisów bibliograficznych książek (w tym katalogów wystaw) i artykułów z czasopism. Materiał bibliograficzny został uporządkowany alfabetycznie według tytułów publikacji, z podziałem na wydawnictwa zwarte oraz artykuły z czasopism. Książki dostępne w PBW w Opolu i/lub filiach oznaczone zostały sygnaturami. Materiał adresowany jest do szerokiego grona osób zainteresowanych biografią i malarstwem Jana Cybisa, może również okazać się przydatny nauczycielom plastyki, malarstwa, historii sztuki.
Wydawnictwa zwarte :
1. Cybis, Nacht-Samborski, Waliszewski : przypomnienie : malarstwo = remembrance : painting / Galeria Korgedarga ; Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego ; Oddział Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku. – Warszawa : Wydawnictwo Galerii Zachęta, 1994. – 26, [2] s. : fot., il. ; 21 x 21 cm.
2. Cybisowi, Samborskiemu … – Tymoszewski, Gierowski, Sempoliński, Dominik, Sienicki, Ziemski, Lis, Pabel : Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie (Galeria ASP 3a), listopad 1995 – styczeń 1996 / [wstęp Stefan Gierowski, Grzegorz Pabel ; tł. Joanna Holzman. – Warszawa : Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 1995. – [37] s. : il. (przeważnie kolor.) ; 30 cm + [1] k.
3. Cybisowie : rodzinne historie sztuki : Jan Cybis, Hanna Rudzka-Cybis, Helena Zaremba-Cybisowa : wystawa pod patronatem prezydenta miasta Głogowa Rafaela Rokaszewicza : Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie : wrzesień-październik 2022 Zamek Książąt Głogowskich, ul. Brama Brzostowska 1 / [opracowanie merytoryczne katalogu – Eryka Stolarska ; redakcja katalogu – Magdalena Świderska, Jarosław Helwig]. – Głogów : Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie, 2022. – 160 stron : faksymilia, fotografie, ilustracje, portrety ; 21 x 21 cm.
4. Czym jest obraz? : od nowoczesnej szkoły polskiej do przednowoczesnego idola – dylematy Jana Cybisa i jego sobowtóra / Anna Markowska (Instytut Historii Sztuki. Uniwersytet Wrocławski) // W: Seminarium Dłużewskie 2015 : czasowość w polskiej sztuce i historii sztuki po 1945 roku / [zespół redakcyjny: Waldemar Baraniewski, Luiza Nader, Jakub Dąbrowski, Piotr Słodkowski, Wojciech Włodarczyk]. – Warszawa : Akademia Sztuk Pięknych, 2018. – S. 66-87
5. Gdyby nie Cybis / tekst Iwona Witkowska. – [Warszawa] : Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2021. – 87, [1] strona : fotografie, ilustracje ; 16 x 16 cm.
6. Jak Cybis? : odniesienia do twórczości Jana Cybisa w praktyce współczesnych polskich malarzy : Roman Dziadkiewicz, Bartosz Kokosiński, Robert Maciejuk. – Opole : Muzeum Śląska Opolskiego, 2018. – 22, [2] s. : il. : fot., portr. ; 17 x 23 cm.
7. Jan Cybis / Tadeusz Dominik ; [część „Życie i działalność artystyczna” oraz wykaz dzieł artysty i bibliografię oprac. Helena Cybisowa]. – Warszawa : „Arkady”, 1984. – 155, [1] s. : il. kolor, portr., rys. ; 32 cm.
C 036251, C 037941 (Brzeg), M 45798 KK (Kędzierzyn-Koźle), M 069589 (Nysa)
8. Jan Cybis / Tadeusz Dominik ; [część „Życie i działalność artystyczna” oraz wykaz dzieł artysty i bibliografię oprac. Helena Cybisowa]. – Warszawa : „Arkady”,1985. – 155, [1] s. :il. kolor, portr., rys. ; 32 cm.
C 039004 (Kluczbork), S 140191 (Opole)
9. Jan Cybis / oprac. Stefana Gierowskiego. – Warszawa : Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1961. – [10] s., [24] s. tabl. : il. ; 23 cm.
10. Jan Cybis /oprac. Stefan Gierowski ; [przekł. na fr. Ludomir Przestaszewski ; oprac. graf Bolesław Penciak]. – Warszawa : Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne,1962. – [5] k., [24] k. tabl. : il. ; 20 cm.
C 008760 (Kluczbork)
11. Jan Cybis / Związek Polskich Artystów Plastyków Okręg Warszawski. – Warszawa : ZPAP, 1973. – [8] s. : il. ; cm.
M 174622 (Opole)
12. Jan Cybis – kapista na terytorium wroga / oprac. Waldemar Odorowski, Dorota Seweryn-Puchalska. – Kazimierz Dolny : Muzeum Nadwiślańskie, 2012. – 115, [5] s. : il. (gł. kolor.) ; 27 cm.
13. Jan Cybis : malarstwo olejne w zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego / oprac. Kazimiera Lejman ; szkic biograficzny Jerzy Zanosiński, tłumaczył Franciszek Adamiec. – Katowice : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. – 99. [1] s. : il. ( w tym kolor.) ; 19 x 21 cm.
14. Jan Cybis : malarstwo ze zbiorów Muzeum Śląska Opolskiego /[red. Joanna Filipczyk ; teksty Joanna Filipczyk, Anna Markowska ; tł. Małgorzata Haładewicz-Grzelak, Dawid Smolorz]. – Opole : Muzeum Śląska Opolskiego, 2017. – 142, [2] s. :il., faks. ; 30 cm.
M 218164 (Opole)
15. Jan Cybis : obrazy olejne, akwarele, rysunki : katalog / [wstęp: Jerzy Zanoziński ; katalog pod kier. J. Zanozińskiego oprac. Halina Piprekowa i Krystyna Jerzmanowska (obrazy olejne, bibliografia), Hanna Wernik-Kubaszewska (akwarele i rysunki)]. – Warszawa : Muzeum Narodowe w Warszawie, 1965. – 52 s., [55] s. tabl. ; 22 cm.
16. Jan Cybis : reprodukcje malarstwa / [Jan Cybis ; proj. graf. Janusz Stanny]. – Warszawa : „Ruch”, 1964. – Teka [9] k. tabl. kolor. ; 16 cm.
17. Jan Cybis : szkice, rysunki, akwarele, gwasze : katalog zbiorów / [oprac. kat.: Joanna Filipczyk ; zdjęcia: Marek Maruszak] ; Muzeum Śląska Opolskiego . – Opole : Muzeum Śląska Opolskiego, 1997. – 89 s. : fot., rys. ; 20 x 25 cm.
18. Jan Cybis 1897-1972 / Elisabeth Sturm-Bednarczyk (Hg.) ; mit Texten von Elisabeth Sturm-Bednarczyk und Andrzej Rottermund. – Wien ; München : Christian Brandstätter Verlag, cop. 2014. – 88 s. : il. (gł. kolor.) ; 30 cm.
19. Jan Cybis 1897-1972 : retrospektywa : Galeria Sztuki Współczesnej Zachęta, grudzień 1997 – luty 1998 / [red. Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Teresa Sowińska ; wstęp Anda Rottenberg ; tekst Andrzej Kostołowski [i in.]. – Warszawa : Galeria Sztuki Współczesnej „Zachęta”, 1997. – 398 s. : il. (gł. kolor.) ; 27 cm.
20. Jan Cybis : wielki pan polskiego malarstwa / koment. Ryszard Hajduk ; fot. Stanisław Bober, Jan Hanusik. – Opole : Opolskie Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe,[1979]. – 23 s., [12] kart kolor. : il.,33 x 48 cm.
S 129940 (Opole)
21. Jan Cybis : życie i dzieło : katalog / Irena Grzesiuk ; Muzeum Śląska Opolskiego. – Katowice : Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne (RSW „Prasa – Książka – Ruch), 1974. – [22] k. : il., portr. ; 25 cm.
22. Notatki malarskie – dzienniki 1954-1966 /Jan Cybis ; wyboru dokonał i wstępem poprzedził Dominik Horodyński. – Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980. – 449, [1] s., [19] k. tabl. :il (w tym kolor.), portr. ; 26 cm.
M 39925 KK (Kędzierzyn-Koźle), C 033828 (Kluczbork), M 037832 (Nysa), M 123942 (Opole)
23. Opolszczyzna : miejsca i ludzie /Czesław Lachur. – Kępa ; Opole : Wydawnictwo Nowik, 2008. – 256 s. : il. ; 19 cm.
M 62417 KK (Kędzierzyn-Koźle)
Artykuły z czasopism :
24. Cybis : stulecie urodzin Jana Cybisa / Marek Czarnołęski // Sztuka. – 1997, nr 1/6, s. 13-17
25. Cybis z Paryża / Henryk Waniek // Twórczość. – 1998, nr 6, s. 120-125
26. Cybis z Wróblina / Henryk Waniek // Twórczość. – 1998, nr 5, s. 123-127
27. Cybisa szkoła polska / Anna Markowska // Pokaz. – Nr 24, (1998), s. 15-21
28. Czyste malarstwo / Mariusz Chwedczuk // Wiadomości Kulturalne. – 1998, nr 1/2, s. 1, 18
29. Destrukcja piękna : Jan Cybis 1897-1972, Retrospektywa, Galeria Zachęta, Warszawa XII 1997 – II 1998 / Maciej Mazurek // Znak. – 1998, nr 7, s. 164-169
30. Drama o Janie Cybisie „Jak to z natchnieniem bywa…” : (scenariusz) / Anna Wyszyńska // Nowy Biuletyn Szkolny. – 2003, nr 3, wkł. „Wybór scenariuszy zajęć z regionalizmu”, s. 27-29
31. Dwa medale Muzeum Jana Cybisa w Głogówku / Korneliusz Paweł Pszczyński // Portret. – Nr 3 (2009), s. 335-341
32. Dziedzictwo Jana Cybisa w sztuce Romana Dziadkiwicza i Bartosza Kokosińskiego, artystów średniego i młodego pokolenia wywodzaych się ze Śląska oraz ziem ościennych /Janusz Antos // Opolski Rocznik Muzealny. – T. 21 (2015), s. 179-189
33. Gra o kolor / Piotr Sarzyński // Polityka. – 1997, nr 51, s. 60-61
34. Ja się malarstwem trudzę / Monika Małkowska // Rzeczpospolita (Wyd. zasadnicze). -1997, nr 39, s. 29
35. Jan Cybis / oprac. LAS // Gazeta Wyborcza. – 2002, nr 290, dod. Gazeta Wyborcza. – Opole, s. 2
36. Jan Cybis w „Zachęcie” / Maria Brodzka-Bestry // Tygodnik Solidarność. – 1998, nr 1, s. 17
37. Jan Cybis w Zachęcie / Krystyna Zwolińska // Arkusz. – 1998, nr 4, s. 6-7
38. Jan Cybis – życie i twórczość : materiały z sesji] // Opolski Rocznik Muzealny. – T. 11, (1997), s. 7-10
39. Jeszcze o malarstwie Cybisa / Krystyna Zwolińska // Tygodnik Powszechny. – 1998, nr 10, s. 14
40. Józef Pankiewicz. Z Paryża nad Wisłę. Wystawa w 120-lecie pleneru artysty w Kazimierzu Dolnym : Kazimierz Dolny, Muzeum Nadwiślańskie (Kamienica Celejowska), 27 czerwca – 15 września 2010; Kolonia artystyczna w Krzemieńcu nad Ikwą : Kazimierz Dolny, Muzeum Nadwiślańskie (Galeria Letnia), 11 lipca – 15 września 2010 /Lechosław Lameński // Biuletyn Historii Sztuki. – 2010, nr 4, s. 501-512
41. Kłopoty z Cybisem : (konserwacja prac artysty ) / Beata Wewiórka // Opolski Rocznik Muzealny. T. 14, (2002), s. 201-205
42. Kolorowe sny o malarstwie / Marek Czarnołęski // Wiadomości Kulturalne. – 1996, nr 4, s. 18
43. Koloryzm w malarstwie polskim drugiej połowy XX wieku / Wacław Puczyłowski // Roczniki Humanistyczne. – 2009, Vol. 57(4), pp. 81-100
44. Kożuchy Cybisa / Bogusław Deptuła // Tygodnik Powszechny. – 1998, nr 6, s. 12
45. Listy do Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Jana Cybisa z lat 1932-1973 / Józef Czapski ; oprac. Józef Dużyk // Twórczość. – 1997, nr 11, s. 57-80
46. Listy Doroty Seydenmann do Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Jana Cybisa z lat 1932-1934 / oprac. Józef Dużyk // Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. – R. 40, (1995), s. 183-215
47. Listy Jana Cybisa do Kazimierza Mitery / oprac. Anna Baranowa // Dekada Literacka : tygodnik kulturalny. 1996, nr 11/12, s. 17
48. Listy Tadeusza Piotra Potworowskiego i Seweryna Boraczoka do Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Jana Cybisa / oprac. Józef Dużyk // Twórczość. – 1997, nr 1, s. 77-99
49. Malarstwo Jana Cybisa / Andrzej Szpakowski // Opolski Rocznik Muzealny. – T. 1 (1963), s. 201-220
50. Malarstwo jest już stare / Piotr Kosiewski // Tygodnik Powszechny. – 2018, nr 41, s. 76-77
51. Malować, co się pęta po świecie … / Dorota Jarecka // Gazeta Wyborcza (Wyd. zasadnicze). – 1997, nr 292, s. 21
52. Młodzi zapatrzeni w Cybisa : Dzień Patrona w Zespole Państwowych Placówek Kształcenia Plastycznego w Opolu / Iwona Kłopocka // Nowa Trybuna Opolska. – 2018, nr 42, dod. “16 plus”, s. 3
53. Nad listami Jana Cybisa / oprac. Józef Dużyk // Śląsk. – 1998, nr 1, s. 24-28
54. Naturalizm nie do przezwyciężenia : ref. / Joanna Sosnowska // Biuletyn Historii Sztuki : kwartalnik wydawany przez Państwowy Instytut Sztuki oraz Stowarzyszenie Historyków Sztuki i Kultury Materialnej. – 1999, nr 3-4, s. 283-292
55. Nie tylko Cybisem znany : (Głogówek) /Albert Szyndzielorz // Wczoraj Dzisiaj Jutro. – 1999, nr 1-2, s. 45-53
56. Notatki z lat wojny / podał do druku Dominik Horodyński // Twórczość. – 1985, nr 11, s. 76-97
57. Nowe „niebo polskie” / z Jackiem Zdyblem rozmawia Arkadiusz Sylwestrowicz // Bliza : gdyński kwartalnik artystyczny. – 2019, nr 2, s. 169-176
58. O malarstwie Jana Cybisa /Alfredo Ligocki // Odra. – 1980, nr 1, s. 55-60
59. Od „ notatek malarskich” do autoportretu Jana Cybisa = From the „Painterly notes” to Jan Cybis’ self-portrait / Łukasz Kiepuszewski // Zeszyty Malarstwa. – Nr 11 (2015), s. 55-63, 153-162
60. Ogniwo / Marzenna Guzowska // Więź. – 1998, nr 3, s. 196-198
61. Pamięć / Beata Zaremba // Wiadomości Kulturalne. 1998, nr 1/2, s. 12
62. Parnas krzemieniecki ; Jan Cybis: Ogniska wakacyjne ; Stara plebania ; Boży włóczęga ; Osobność / Mariusz Olbromski // Fraza : pismo literacko-społeczne.- R. 16[17], nr 2 (2007), s. 85-88
63. „Pictura perennis” – myśli na marginesie wystawy Jana Cybisa w Zachęcie : (XII 1997 – I 1998) / Paweł Taranczewski // Kwartalnik Filozoficzny. – 1998, z. 2, s. 286-292
64. Po wystawie Jana Cybisa, przed wystawą akademizmu / Barbara Majewska // : Res Publica Nowa. – 1998, nr 6, s. 44-46
65. Polichromie Jana Cybisa podziwiane na nowo / Dariusz Śladecki // Forum Polonijne. – 2006, nr 6, s. 27
66. Pożytek z Cybisa / Henryk Waniek // Tygodnik Powszechny. – 1998, nr 4, s. 13
67. Rok Cybisa / Tadeusz Soroczyński // Wczoraj, Dzisiaj, Jutro. – 1997, nr 1/4, s. 55-59
68. Sto lat temu we Wróblinie koło Głogówka urodził się Jan Cybis, malarz – Człowiek rodem z pogranicza / Krzysztof Cholewa // Joseph von Eichendorff Konversatorium. – 1997, nr 14, s. 19-31
69. Ślązak autochton wybrał płótna dla swego muzeum : kolekcja prac Jana Cybisa w Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu /Joanna Filipczyk // Indeks. – 2013, nr 7-8, s. 75-79
70. Wątpienie Cybisa / Janusz Antos // Pokaz. – Nr 24, (1998), s. 23-25
71. Wątpienie Cybisa / Janusz Antos ; Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie // Quart : kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. – 2018, nr 1, s. 28-45
72. Wieczornica poświęcona Janowi Cybisowi : (scenariusz) /Anna Wyszyńska // Nowy Biuletyn Szkolny. – 2003, nr 3, wkł. „Wybór scenariuszy zajęć z regionalizmu”, s. 25-26
73. Wystawa Jana Cybisa w Zachęcie / Joanna Sosnowska // Twórczość. – 1998, nr 5, s. 119-122
74. Wystrzał w Zachęcie : (wystawa w setną rocznicę urodzin) / Sycyna. – 1998, nr 1, s. 4
75. Z korespondencji Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Jana Cybisa z lat 1932-1962 / oprac. Józef Dużyk // Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. – R. 42, (1997), s. 205-244
76. Z listów Jana Cybisa do Hanny Rudzkiej-Cybisowej z lat 1923-1935 / oprac. Józef Dużyk // Sycyna. – 1998, nr 22, s. 8-9
77. Znaki w tle / Agnieszka Kania // Śląsk. – R. 22, nr 3 (2017), s. 51-52
Elżbieta Trojan – Regionalny Zespół Placówek Wsparcia Edukacji. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu
Aktualizacja : styczeń 2023 r.
„
